تحلیل پاسخ‌های شبهه علم پیشین امام معصوم به حوادث آینده

نحوۀ مواجهۀ صاحبان اخبار غیبیِ ناظر به وقایع مرتبط با آینده خود یا دیگران، از دیرباز دستاویزی برای شبهه‌افکنان بوده است. یکی از شایع‌ترین شبهات این است که چرا کسانی که به مدد علم غیب، از خطرات آینده اطلاع داشتند، به منظور دفع خطر و ضرر از خود یا دیگر افراد مرتبط، عکس‌العملی متناسب با آن خطرات از خود نشان ندادند؟ نگاشته حاضر- که به روش توصیفی، تحلیلی و با شیوۀ کتابخانه‌ای سامان یافته- پاسخ‌های باورمندان به علوم غیبی معصومان را بررسیده، و به این نتیجه رسیده است که برخی پاسخ‌ها، نوعی تسلیم به شبهه و فروکاستن از گستره و کیفیت علم غیب امام است، برخی دیگر، مبتنی بر مبنایی خاص و مورد اختلاف است، و برخی دیگر فاقد معیار مشخص و شواهد کافی است. پاسخ صحیح، مبتنی بر توجه به خصوصیت حادثه‌ای است که علم غیب، از آن خبر می‌دهد. در حوادث حتمی الوقوع، توقّع تغییر(از طریق عمل اختیاری انسان)، خلاف فرضِ حتمیّت، و مصداق اجتماع نقیضین است. البته در مواردی، این حوادث در ظرف وقوع، زمینه‌ای برای عکس العمل ایجاد می‌کنند که امام معصوم با بهره‌گیری از علم غیب خود و در راستای هدایت امت، به عنوان یکی از وظایف امامت، عکس العملی متناسب با حوادث مذکور، تدارک می‌بیند.

Analyzing the Responses to the Criticisms against the Infallibles’ Foreknowledge of Future Events

The way how the owners of foreknowledge about future events have dealt with the events related to their own or others’ futures has long been a matter of question and doubt. One of the most common criticisms is that why those who knew about the future dangers through their prescience, didn’t makage those dangers in advance to avoid harm from themselves or other people involved? With a descriptive, analytical and library research method, this paper has examined the responses of believers of the Infallibles’ foreknowledge. The conclusion is that some responses have, in fact, accepted and surrendered to the criticisms and limited the scope and quality of the Imam’s foreknowledge. Others are based on an exclusive and disputed basis, and others lack clear criteria and sufficient evidence. The correct answer is based on paying attention to the nature of the incident the prescience informs about. In unchangeable events, expecting change (through human voluntary action) is contrary to the assumption that this event is fixed, and is an example of the coexistence of contradictions. In some cases, however, such events, in the course of their occurrence, lead to the reaction of the infallible Imam who deals with the event using his foreknowledge in line with the guidance of the Ummah, as one of the duties of the Imamate.