بررسی دیدگاه ابن سینا درباره ملاک استناد تاثّرات اجسام به نفوس انسانی و مراحل تاثیرگذاری از راه دور آن‌ها

بررسی دیدگاه ابن سینا در موردتاثیرگذاری نفوس انسانی بر ابدانشان مساله‌ای است که بسیار مورد توجه قرار گرفته است؛ اما بررسی دیدگاه وی در مورد ملاک استناد تاثّرات اجسام به نفوس انسانی و مراحل تاثیرگذاری از راه دور نفوس انسانی بر اجسام مغفول مانده است. در حکمت سینوی تشخیص موارد تاثیرگذاری از راه دور نفوس بر اجسام، مبتنی بر استقراء، تجربه و رفع استبعاد از آن‌ها است و هنگامی می‌توان برخی امور خارق عادت را به نفوس نسبت داد که اسباب و علل طبیعی برای این امور شناخته نشده و امکان استناد این امور به عقول مفارق وجود نداشته باشد. به اعتقاد شیخ، محدوده و قدرت تاثیرگذاری نفوس خیر در اعجاز و کرامات متفاوت از تاثیر نفوس شر در سحر، اهانت و چشم زخم است؛ اما نحوه تاثیرگذاری نفوس در همه آن‌ها با یکدیگر تفاوت ذاتی ندارد بلکه تفاوت آن‌ها مربوط به نیات است. نفوس تاثیرگذار، در طی مراحل معین در اجسام دیگر کیفیت مزاجیه ایجاد می‌کنند و سبب تغییرات در آن‌ها می‌شوند.