تبیین شاخص‌ های پایداری اقلیمی در مدارس تاریخی (نمونه موردی: مدارس خراسان بزرگ)

در جهان امروز، سه عامل محیط ‌زیست، توسعه پایدار و کاهش مصرف انرژی‌های تجدید ناپذیر، مباحث حائز اهمیت در سطح جوامعند. به ‌طوری ‌که صاحب‌نظران، معماران و شهرسازان به دنبال یافتن راهکارها و تدابیر زمینه‌ای و اعمال آن‌ها در همه سطوح جامعه هستند. چراکه گذشتگان با محدودیت‌های موجود در عصر خود به مقابله پرداخته و پاسخ‌هایی درخور برای آن یافته‌اند. معماری سنتی در خطه خراسان چه در بخش مسکونی و چه در بخش‌های مذهبی و فرهنگی دارای ابعاد و ویژگی‌های منحصربه‌فردی است که در پاسخ به بستر شکل گیری آن پدید آمده‌اند. دلیل این مدارس چندمنظوره بودن و استفاده مداوم آنهاست. بدین ترتیب این بناها علاوه بر نقش آموزشی، محل اقامت طلاب بوده‌اند که به‌نوعی باعث می‌شود تا در تمام طول شبانه‌روز از فضاهای مختلف آن استفاده شود. در این راستا تلاش شده است تا با بررسی 19 مدرسه طی دوره‌های تاریخی، اصول پایداری آن‌ها شناسایی شود. نوع تحقیق، کیفی و روش مبتنی بر بررسی نمونه موردی است. در ابتدا بر اساس پیشینه نظریات، تلاش شد تا چارچوب تحقیق شکل گرفته و بر مبنای آن نمونه های موردی تحلیل شوند. گردآوری اطلاعات بر اساس مطالعات میدانی شامل مشاهده شخصی و داده های اسنادی- کتابخانه‌ای گردآوری‌شده است. نتایج حاکیست؛ اگرچه مدارس از یک الگوی واحد شامل؛ حیاط مرکزی و حجره‌های گرداگرد آن تشکیل‌شده‌اند و هرکدام از معماری عصر خود تبعیت نموده‌اند، لیکن ملاحظات اقلیمی متناسب با شرایط بستر طراحی از قبیل درون‌گرایی، ظرفیت حرارتی جداره‌ها، ایوان‌های تابستانه و زمستانه به‌عنوان مدرس، ایجاد تهویه طبیعی و عواملی ازاین ‌دست در آن‌ها رعایت شده است.