تبیین برخورد با زمینه در آثار شاخص معماری بافت مرکزی مشهد در دوره پهلوی دوم (نمونه ‎های موردی: بازار رضا(ع)، ایستگاه راه آهن مشهد، آرامگاه نادرشاه)

بافت سنتی شهر، میراث دار ارزش ها، تاریخ و فرهنگ گذشتگان است که در قالب کالبد شهری به نمایش در آمده است. تحولات ناشی از طرح های نوسازی در بافت‎ سنتی شهرها موجب گسست بین معماری معاصر با گذشته شده ‎است؛ از این رو در زمینه‎ های ارزشمندی که در سال‎های اخیر دچار تغییرات کالبدی شده ‎اند می ‎توان با تحلیل چگونگی برخورد آثار شاخص معماری گذشته با زمینه‎ به راهکارهایی متناسب با ارزش‎های تاریخی، فرهنگی و کالبدی دست یافت. ضرورت این پژوهش، از یک سو متوجه اهمیت زمینه بافت مرکزی شهر مشهد می‎ باشد که در خلال طرح‎های نوسازی بافت پیرامون حرم مطهر هویت خود را از دست ‎داده‎ است و از سوی دیگر معطوف به ابعاد پنهان معماری آثار شاخص دوره پهلوی دوم بافت مرکزی شهر مشهد در ارتباط با زمینه است؛ بنابراین هدف اصلی این پژوهش، تبیین برخورد با زمینه در آثار شاخص معماری دوره پهلوی دوم و ارائه راهکارهایی جهت تداوم هویت معماری زمینه مذکور می‎ باشد. پژوهش حاضر دارای رویکرد کیفی و مطالعه بر روی نمونه‎ های موردی است که از روش توصیفی - تحلیلی برای دسته ‎بندی مولفه‎ های مبانی نظری و از روش مقایسه تطبیقی جهت بررسی نمونه‎ های موردی استفاده‎ شده‎ است. یافته‌ها نشان می‎ دهد که در بین نمونه‎ های موردی، بازار رضا بیشترین میزان زمینه‎ گرایی را دارد و مقبره نادرشاه و ایستگاه راه‎ آهن بیشترین میزان منطقه‎ گرایی را دارند و در هر سه بنا گرایش به منطقه‎ گرایی در حوزه مصالح و معماری بومی منطقه وجود دارد؛ همچنین توجه به زمینه بصری مهمترین عاملی است که در آثار مذکور رعایت شده ‎است. در نهایت راهکارهایی جهت تداوم معماری زمینه ارائه می‎ شود.

explaining the treatment of context in the works of the architectural index of the central texture of mashhad in the second pahlavi period; case examples: reza bazaar, mashhad railway station, nader shah tomb

the traditional texture of the city is the heritage of past values, history, and culture displayed in the urban body. renovation project development in the traditional context of cities has caused a rift between past and contemporary architecture. thus, in valuable fields that have undergone physical changes in recent years, to achieve appropriate solutions for the context’s historical, cultural, and physical values by analyzing how the past architectural significant works deal with the field. this research is necessary to realize the importance of mashhad’s central texture, which has lost its identity during the renovation projects of the texture close to the holy shrine. on the other hand, focusing on the hidden dimensions of architecture, the significant works of the second pahlavi period, and the central texture of mashhad is related to the context. this study aims to explain dealing with the field in the architectural significant works at the second pahlavi period and provide solutions for continuing the architectural identity of its field. the present study has a qualitative approach and case survey samples; the descriptiveanalytical and comparative comparison methods are used to classify the components of theoretical foundations and examine case samples, respectively. according to the results, the architecture of the reza bazaar building has the highest level of contextualism; both nader shah’s tomb and railway station have a high level of regionalism; in all three buildings, there is a tendency towards regionalism in local materials and architecture. also, the visual context is the most important background factor observed in the mentioned works. finally, we proposed solutions to continue the architecture of the central context of mashhad.