بررسی تطبیقی شکل‌گیری رواق الله وردی خان حرم مطهر رضوی بر مبنای وجودشناسی حکمت متعالیه ملاصدرا

رواق الله‌وردی‌خان در عصر صفویه،در همجواری مرقد امام رضا(ع)و به دستور الله‌وردی‌خان، فرمانده نظامی عصر صفوی بنا شد. ساخت رواق هم‌عصر بازندگانی صدرالدین محمد‌بن‌ابراهیم قوام شیرازی معروف به ملاصدرا،یکی از بزرگ‌ترین حکیمان جهان اسلام وبنیانگذار حکمت متعالیه است که الله‌وردی‌خان نسبت به حکیم وآموزه‌های حکمی اواحترام خاصی قائل بود.حکمت ملاصدراتاثیر بسیاری برآموزه‌های دینی،اعتقادی،هنر و بالاخص معماری زمان خویش وپس ازآن نهاد.معماری به دلیل تاثیرپذیری از فرهنگ ومبانی اعتقادی،اشاعه‌دهنده جهان‌بینی معماران زمان خویش بود،بنابراین فرض برآن است که معماری رواق نیز،قادر است مفاهیم بنیادین برگرفته ازحکمت ملاصدرا را، نمایان سازد. در این راستا، بررسی تطبیقی شکل گیری رواق الله‌وردی‌خان بر مبنای وجودشناسی حکمت متعالیه به‌منزله کامل‌ترین حکمت مشرق زمین، در روند ساخت آن قابل ‌بررسی است. بنابراین سوال مطرح چنین است که چگونه مباحث وجودشناسی ملاصدرا در شکل‌گیری رواق الله‌وردی‌خان تاثیرگذار بوده و این تاثیرات به چه صورتی در کالبد و معنای رواق نمایان شده است؟ از این‌رو برآنیم، در پژوهش حاضر مبانی وجودشناسی ملاصدرا را در این بنای باشکوه بنا بر یافته‌های علمی به منصه ظهور برسانیم. وجود این سوال و رابطه نزدیک این دو شخصیت معروف عصر صفوی به انضمام ایجاد بنا در مهم‌ترین مکان مذهبی ایران می‌تواند وجود رابطه حکمت متعالیه در شکل‌گیری بنا را تقویت نماید. همچنین بررسی بنا و تطبیق آن با مبانی وجود شناسی این حکمت قادر است پاسخ دقیق‌تری را برای سوالات مطروحه در بر داشته باشد. به این منظور در پژوهش حاضر با روش توصیفی - تحلیل و راهبرد استدلال منطقی، چهار مبنای وجودشناسی حکمت ملاصدرا در شکل‌گیری رواق مذکور مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

a comparative study of the formation of the porch of allah wardikhan of the holy shrine of razavi based on the ontology of mulla sadra

the porch of allahverdikhan was built in the safavid era,in the proximity of the shrine of imam reza and by the order of allahverdikhan,the military commander of the safavid era.the construction of a porch contemporary with the life of ṣadr addīn muḥammad shīrāzī,also called mullāṣadrā,is one of the greatest scientists of the islamic world and the founder of transcendent wisdom,whom allahverdikhan had a special respect for his doctrine.mullasadra’s wisdom has had a great impact on the religious,doctrinal and especially the architectural teachings of his time and beyond. architecture,due to its influence on culture and beliefs,spreads the worldview of the architects of its time,so it is assumed that porch architecture is able to reveal the basic concepts of formation that are rooted in the wisdom of mullasadra.in this regard a comparative study of the formation of the porch of allahverdikhan,based on the ontology of the transcendent wisdom as the most complete wisdom of the orient, can be examined in the process of its construction.therefore,the question raised is:how did mullasadra’s ontological discussions influence the formation of the porch of allahverdikhan and how did these influences manifest themselves in the body and meaning of the porch?therefore,in the present study,we intend to bring the principles of mullasadra ontology to the forefront in this magnificent building based on scientific findings.the existence of this question and the close relationship between these two famous characters of the safavid era,along with the creation of this building in the most important religious place of iran,can strengthen the relationship between transcendent wisdom in the formation of the building.in addition,examining the building and its adaptation with the ontological principles of this wisdom can provide more accurate answers to the questions raised.for this purpose,in this study,with the method of descriptiveanalysis and logical reasoning strategy,the four ontological bases of mullasadra’s wisdom in the formation of the porch will be examined.