تحلیل مضمونی و رمزگان تصویری نگاره «مویه پسر بر مرگ پدر» نسخه منطق‌الطیر مکتب هرات تیموری

مسئله پژوهش حاضر بر تحلیل رمزگان تصویری یکی از مهم‌ترین نگاره‌های وابسته به مضامین ادب عرفانی در عصر تیموری اختصاص دارد. این مسئله از آنجا ناشی می‌شود که از نیمه قرن نهم هجری، همزمان با رشد و گسترش عرفان و تصوف و همچنین شکوفایی مکاتب کتاب‌آرایی ایران در عصر تیموریان، به مصورسازی متون عرفانی توجه ویژه‌ای شد. ازجمله این آثار، نسخه منطق‌الطیر عطار موجود در موزه متروپولیتن است که از نسخ مصور نفیس با مضمون عرفانی به شمار می‌رود و تعدادی از نگاره‌های آن، ازجمله نگاره «مویه پسر بر مرگ پدر» منسوب به کمال‌الدین بهزاد و حاوی لایه‌های معنایی عمیقی است. این پژوهش قصد دارد ریشه‌های مضمونی و رمزگان تصویری نگارۀ مذکور را به‌عنوان منتخب نگارگری مضامین عرفانی در مکتب هرات تیموری، شناسایی و موردمطالعه قرار دهد. پرسش این است که در این نگاره، آزادی عمل هنرمند در پرداخت به مضمون و کاربست رمزگان تصویری تا چه میزان بوده است؟ نتایج تحقیق مبین این است که فضای حاکم و باورهای صوفیانه عصر تیموری تا حد بسیاری بر شکل‌گیری نگاره و انتخاب نمادها تاثیرگذار و رمزگان تصویری غنی همچون رنگ، نقشمایه‌ها، فقدان سرپوش، آرامگاه، مار و پرندگان، درخت چنار و نهر در نگاره به‌کاررفته ‌است که گاه ریشه در باورهای مذهبی و گاه نشات‌ یافته از فرهنگ هستند. این پژوهش به روش تاریخیتحلیلی و شیوه جمع‌آوری اطلاعات، کتابخانه‌ای‌ است.

Thematic Analysis and Visual Codes of “The Moan of the Son on the Father’s Death” Manteghoteir version of Timurid Herat School

The subject of the present study concerns the analysis of visual codes on one of the most important paintings that relates to the themes of mystical literature in the Timurid era. . This issue arises from the fact that from the middle of the ninth century AH, simultaneous with the growth and development of mysticism and Sufism, as well as the flourishing of Iranian book schools in the Timurid era, special attention was paid to the illustration of mystical texts. Among these works, Attar's Manteq al_tayr is available at the Metropolitan museum of art, which is one of the masterpieces of the Herat school paintings and also is an exquisite illustration with a mystical theme. A number if it's paintings including the boy’ cry over his father's death is attributed to master Kamaluddin Behzad and contains deep semantic layers .This study intends to identify and study thematic roots and pictorial codes of the mentioned painting as a selection of painting mystical themes in Herat Teymouri school..The question is: to what extent has been the artist's freedom of action in the content, application and visual codes, in the painting of The boy’s cry over his father's desth The result of the research demonstratd that the prevailing atmosphere and Sufi brliefs of the Timurid era have influenced to a large extent, the formation of image and the choice of symboles and rich visual codes such as color, motif, lack of cover, tomb, snake and birds sycamore tree and creek that are used in the painting. Sometimes they are rooted in religious beliefs and sometimes they're derived from culture .This research is done in an analytical historical way and the method of data collection is library information.Keywords: Literature, Mantiq al_tayr, The boy’s cry