بررسی بازخوانی نقش آجر در معماری معاصر شهر مشهد

حضور آجر موید بسیاری از اصول و تفکرات فلسفی معماری ایرانی اسلامی همچون وحدت و کثرت، وحدت و ترکیب و سادگی است. در معماری پس از اسلام کاربرد هنرهای تزئینی محدودتر گشت، آجر یکی از مصالحی است که با توجه به پتانسیل های بالقوه ای (نظیر رویکرد های سازه ای، تزئینی و زیبایی‌شناسی) که در فرم دهی دارد با تنوع بسیار در هنرهای تزئینی جلوه گر شد. اما این نوع کاربرد از آجر در سده اخیر مورد فراموشی قرار گرفته و شکوه گذشته خود را از دست داده است. این پژوهش، به دنبال آن است که هنر آجرکاری و نقش این عنصر ارزشمند را در سه دوره تاریخی و در سه بافت (سنتی، میانی و معاصر) کلان‌شهر مشهد با استفاده از روش های ترکیبی (توصیفی، تحلیلی و موردی) موردبررسی قرار دهد. شیوه جمع آوری داده ها، اسنادی کتابخانه ای و مصاحبه است و تجزیه و تحلیل انجام‌شده نیز از نوع تحلیل محتوا بوده و درنهایت 12 اثر از معماران مطرح مشهد با توجه به چهارچوب نظری به‌دست‌آمده موردبررسی قرار گرفته اند. یکی از دستاوردهای این پژوهش، شناسایی و مصاحبه با معماران برگزیده مشهدی است. به‌طورکلی مصاحبه های صورت گرفته نشان می دهد، هر معمار دارای جهان بینی و نگرش خاصی نسبت به آجر بوده که این نگرش ها در دسته‌بندی مشخص ارائه گردیده است. با توجه به نتایج و تحلیل های حاصل از بررسی مشخص گردید، هر آنچه از این میراث ارزشمند طی دوره های مختلف به جای مانده و امروزه از آن به‌عنوان آجر یاد می‌شود، تقریباً وجه تکنیکی، اقتصادی و خاطره برانگیزی آن است.

Investigation Readout of Brick Role in Contemporary Architecture of Mashhad

The presence of bricks affirms many of the principles and philosophical thinking of IranianIslamic architecture including unity and plurality, unity and combination, and simplicity. In the postIslamic architecture, the use of decorative arts became more limited, and the brick is one of the materials that appeared in a variety of decorative arts due to its potential in formation. But this application of bricks has been forgotten in the last century and lost its past glory. This article investigates the art of brick making and examines the role of this valuable element in three historical periods and textures (traditional, middle and contemporary) in the metropolitan city of Mashhad by a descriptive and analytical method. The data collection method is based on documentarylibrary and interviews. 12 works from Mashhad's wellknown architects have been analyzed according to the obtained theoretical framework. One of the achievements of this research is identifying and interviewing selected architects of Mashhad. In general, the interviews show that each architect has a worldview and a particular approach toward brick and these approaches were classified in a specific category. According to the obtained results of the study, whatever has left of the valuable legacy in different periods and what is remembered as brick nowadays, is almost its technical, economic and memorable aspects.Keywords: Brick, traditional architecture, Decorating, Aesthetics, Contemporary architecture Mashhad