شناسایی تاثیرات عوامل اقلیمی بر معماری مدرسه غیاثیه خرگرد خواف

اقلیم به‌عنوان عاملی تاثیرگذار در آسایش انسانی، همواره موردتوجه و ساختمان‌ها و بافت شهری عمدتاً همساز با آن بنا می شده اند. کوشش معماران سنتی نیز در آفرینش فضایی بوده است که با توجه به شرایط دوران خود، بتواند آسایش کالبدی انسان را به همراه داشته باشد. بنابراین چنین فرضیه­ای مطرح می‌شود که چه‌بسا اقلیم بیشتر از آنچه تصور می‌شود، در شکل گیری معماری بنا، نقش دارد. با توجه به اینکه رمزگشایی پایداری معماری بومی از گذشته تا به امروز، همواره از موضوعات موردتوجه محققان بوده است و به‌منظور سنجش فرضیه مذکور، این پژوهش سعی دارد ردپای تاثیرگذاری اقلیم را در مدرسه غیاثیه خرگرد در خراسان جستجو کند. مدرسه غیاثیه یادگاری از دوران تیموری و بنایی جاودان، واقع در روستای خرگرد از توابع شهرستان خواف ‌محسوب می گردد. منطقه‌ای که از لحاظ اقلیمی دارای آب و هوای کویری با تابستان های گرم و زمستان‌های سرد و نسبتاً خشک می‌باشد. با اذعان به شرایط سخت این حوزه اقلیمی، به نظر می‌رسد تنها راه مقابله با آن، برای دستیابی به رفاه و آسایش کاربران مدرسه، توجه ویژه به‌خصوصیات آب و هوایی منطقه است. بر این اساس، هدف از پژوهش حاضر پاسخ به این پرسش است که اقلیم در شکل‌گیری کالبدی و سازماندهی فضاهای مدرسه غیاثیه به چه میزان نقش داشته است؟ و آیا این تاثیرپذیری را می‌توان عاملی برای جاودانگی این مدرسه برشمرد؟ این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و ابزار گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و به‌ویژه مشاهده میدانی، به بررسی و تحلیل معماری بنای موردمطالعه بر مبنای شاخصه‌های اقلیم می‌پردازد. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که این شاخصه‌ها در اکثر مواقع، تنها عامل مهم شکل‌گیری کالبد و فضا بوده و در برخی موارد نیز تاثیر بسزایی داشته است. در واقع معمار بنا با توجه به ویژگی‌های اقلیمی منطقه، راهکارهای معماری هوشمندانه‌ای ارائه داده است تا آسایش حرارتی ساکنان را فراهم آورد.

The effect of climatic factors on the architecture of Ghiasiye School in Khargard, Khawaf

Climate, as an influential factor in human comfort, has always been a focus of attention, and urban buildings and textures have largely been aligned with it. Traditional architects have also sought to create a space that, given the conditions of its time, can bring about human physical comfort. Therefore, the role of climate in the formation of the body can be acknowledged. The Ghiasiye School is a reminder of the Timuri era, located in the village of Khargerd, a suburb of Khawaf. Khawaf city in Razavi Khorasan has a desert climate with hot summers and cold and relatively dry winters. Recognizing the harsh conditions of this climate, it seems that the only way to deal with it, for the sake of human thermal comfort, is to pay special attention to the climate characteristics of the region. Given that decoding the sustainability of indigenous architecture from past to present has always been a topic of interest to scholars, the main research question is to what extent climate has played a role in the physical formation and organization of Ghiasiye school spaces? This paper reviews and analyzes the architecture of the school based on climatic characteristics using a descriptiveanalytical method and a library data collection tool, and in particular a field survey. The results of this study showed that these characteristics are, in most cases, the only important factor in the formation of body and space and in some cases have had a significant impact. In fact, according to the climate characteristics of the area, the architect has provided smart architectural solutions to optimally provide the residents with thermal comfort.Keywords: Hot arid climate, Ghiasiye School, Khargerd, Human thermal comfort