سنجش مفهوم پایداری در معماری مسکونی منطقه خراسان (نمونه موردی: خانه های سنتی بشرویه)

بررسی مفهوم پایداری یکی از مهم‌ترین محورهای تحقیقات حوزه معماری و شهرسازی در دهه های اخیر می باشد و سنجش کالبد بومی برمبنای شاخص های پایداری یکی از حوزه های شناخت ابنیه بر اساس این مفهوم است. بررسی معماری تاریخی و بومی بر اساس سنجه های پایداری از این ضرورت سرچشمه می گیرد که معماری بومی حاوی راهبردهایی زمینه گرا در ساخت است که می توان با اتکا به آن راهکارهایی نوین در معماری معاصر تدوین نمود. سه سنجه اصلی شامل مولفه فرهنگی-اجتماعی، همسازی با محیط و اقلیم و بهینگی اقتصادی هسته مفهومی معماری پایدار هستند. در این میان خراسان بزرگ حاوی میراث معماری باارزش تاریخی ازجمله خانه های سنتی می باشد. این پژوهش در پی درک اصول معماری پایدار در کالبد خانه های تاریخی بشرویه است. در این راستا، به بررسی عناصر معماری پایدار در دوازده بنای مسکونی متعلق به دوره های صفوی، قاجار و پهلوی در این شهر پرداخته می شود. به این منظور، روش تحقیق در این پژوهش به‌صورت ترکیبی از روش های تفسیری-تاریخی در مرحله شناخت نمونه های موردی و روش تئوری زمینه‌ای در مرحله تدوین چارچوب نظری است و براساس استنتاج منطقی مولفه‌های پایداری در ابعاد کالبدی خانه های تاریخی بشرویه بررسی شود. اطلاعات بر اساس مطالعات کتابخانه ای و میدانی مانند بازدید و حضور مستقیم محقق در محدوده مورد مطالعه، گردآوری شده است. نتایج نشان می‌دهد مواردی از قبیل نوع بافت، نسبت فضای خالی و پر، شکل ایوان، میزان درونگرایی، عناصر ایجاد سایه و المان های سبز، جهت گیری عمومی ابنیه، نحوه ایجاد تهویه طبیعی، نوع انتخاب مصالح بومی در پایداری خانه های بشرویه تاثیرگذار بوده اند.

Climate morphology of residential architecture in khorasan (Case study: the traditional houses of Boshroyeh)

Iran The examination of sustainability is a major part of architecturl research in recent years. The main stream of this kind of research is oriented to the traditional or historical architecture. Culturalsocial factors, ecological and climateoriented strategy and economical efficiency are the central core of sustainable architrcture. Thus, the concept of sustainability or any other concept contained in the literature should be interpreted in accordance with the customs of the country, so that it is possible for society and culture to understand it. This article seeks to understand the predominant principles of architecture in traditionalhistorical houses of Boshroyeh. These houses belong to three eras including Safavid, Gajarid and Pahlavid eras. The research method in this article is a combination of historical descriptive and the grounded theory methods. Data were collected by the individual observation and library method. The research was performed on six sustainability principles in the twelve case studies And the sustainable architecture elements in twelve houses were investigated. The authors tried to analyze the principles of architecture consistent with warm and dry climate in these case studies. The results showed that some issues such as context of the old part of city, the amount of vacant and occupied spaces, the shape of the porch, the enclousment, the presence of the shadow and green elements in yard and building façade, the method of natural ventilation, the method of vernacular materials, have been influential in sustainability of residential architecture of Boshroyeh.Keywords: Sustainable Architecture, Residential Architecture, Great Khorasan, Boshroyeh