ارزیابی ظرفیت‌های توسعه میان افزا در بافت فرسوده شهری با رویکرد مشارکت اجتماعی (نمونه موردی شهر سرخس)

گسترش کالبدی، افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل شهری، تاسیسات زیربنایی و خدمات‌رسانی ازجمله مشکلات توسعه افقی شهرها هستند. این در حالی است که در بیشتر مواقع فضا برای توسعه درونی شهری وجود دارد و یکی از گزینه‌های مناسب توسعه، بهره‌گیری از رویکرد توسعه میان افزا است. توسعه میان افزا به‌ویژه در بافت‌های فرسوده که قبلاً توسعه‌یافته و به دلایل متعدد از روند توسعه بازمانده‌اند، راهکار بسیار مناسبی برای توسعه از درون با هزینه‌ بسیار کمتر و مطلوبیت بیشتر می‌باشد. در این میان توجه به عواملی که می‌تواند راهبردها و سیاست‌های توسعه میان افزا را حمایت کند، حائز اهمیت است. مشارکت اجتماعی با توجه به ماهیتی که دارد، می‌تواند به‌عنوان یکی از روش‌های موثر از رویکرد توسعه میان افزا حمایت کند. هدف این پژوهش، ارزیابی نظریه توسعه میان افزای بافت فرسوده شهرِ سرخس با رویکرد ارتقاء شاخصۀ مشارکت اجتماعی می‌باشد. روش تحقیق، توصیفی تحلیلی و با توجه به ماهیت تحقیق، داده‌های موردنیاز از طریق مطالعات اسنادی و میدانی جمع‌آوری‌شده است. نقشه‌های موردنیاز برای تحقیق، در محیط arc map آماده‌شده و تجزیه‌وتحلیل داده نقشه‌ها و تهیه نقشه‌های خروجی در محیط gis صورت گرفته است. جامعه آماری 124 نفر از افراد ساکن در بافت فرسوده سرخس می باشد که حدود 75 هکتار وسعت داشته و به لحاظ جغرافیایی در مرکز شهر به سمت شرق قرار دارد و از طریق روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب‌شده و داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار  spssمورد تجزیه‌وتحلیل قرارگرفته‌اند. بررسی معیارهای مختلف نظیر اعتماد اجتماعی، علاقه به جامعه، تعاون و همیاری و اعتماد نهادی مبین رغبت زیاد ساکنین منطقه به مشارکت در احیاء این بافت می‌باشد و نهایتاً راهکارهایی در راستای ارتقاء شاخصۀ مشارکت اجتماعی بافت فرسوده شهر سرخس بر اساس نظریه توسعه میان افزا باهدف توسعه این بافت، ممانعت از رشد افقی در شمال شهر و کاهش هزینه‌های مدیریت شهری نیز ارائه ‌شده است.

Evaluation of endogenous development capacities in the wornout urban context with a social participation approach (A Case Study, Sarakhs)

Lack of attention to the quality of the concept of development by urban management and turning to the quantitative solutions that are often replacing the concept of growth with development, have created problems for today's cities. These problems include physical expansion, increased urban transportation costs, increased infrastructure maintenance, and increased per capita service costs. However, there is often space for development within urban boundaries, and one of the appropriate development options is to utilize the endogenous development approach. In the meantime, it is important to consider the factors that can support endogenous development strategies and policies. Social participation, given its nature, can support endogenous development as one of the most effective ways. The purpose of this study is to evaluate the endogenous development theory in the wornout texture of the city with the approach of promoting social participation. The research method is descriptiveanalytical and according to the nature of the research the required data were collected through documentary and field studies (questionnaire, interview, and observation). The maps required for the research were prepared in Arc Map environment and the analysis of the maps data and output maps were carried out in GIS. The statistical population consisted of 124 people living in the area under study who were selected through random sampling and the data were analyzed using SPSS software. Finally, some strategies have been suggested to improve the social participation index of the wornout texture of Sarakhs based on endogenous development theory.Keywords: Endogenous Development, Wornout texture, Social Participation, Sarakhs city