کشاکش امنیتی، مرزی و دیپلماسی ایران و روسیه در مرزهای شمال خراسان در دوره ناصرالدین‌شاه (مطالعه موردی: کلات نادری)

یکی از موضوعات مغفول در خراسان بعد از معاهده آخال، سیاست های نفوذ روسیه در مرزهای شمالی خراسان و کلات نادری است. هدف از این پژوهش با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی و با توجه به اسناد آرشیوی پاسخ به این پرسش است که روس ها به دنبال چه اهداف سیاسی و اقتصادی در شمال خراسان، به خصوص در کلات نادری بودند و حکومت قاجار در برابر این سیاست های منطقه ای روسیه، چه نوع دیپلماسی و سیاستی در پیش گرفت؟ با نگاهی جزئی نگر و با رویکردی تحلیلی-تطبیقی، یافته ها حاکی از آن است که بعد از شکست مرو و پایان نفوذ ایران در آسیای میانه، حکومت قاجار در مرزهای شمالی خراسان، با بحران ها و چالش های عدیدهای مواجه گشت. پیشروی روس ها در منطقه آسیای میانه و ادعای جدید آنها مبنی بر مالکیت بخش های جدیدی از نقاط مرزی همچون سرخس کهنه و دخالت آنها در امور کلات نادری و درگز، حساسیت ناصرالدین شاه را برانگیخت. به همین دلیل به دستور شاه و تلاش وزارت امور خارجه ایران، دیپلماسی بین المللی ایران فعالتر شد و ایران از نفوذ انگلستان در منطقه برای پیشبرد اهداف خود و فشار به دولت روسیه استفاده کرد. از طرفی حکومت قاجار با تقویت قدرت نظامی خود در خراسان، واگذاری اختیار بیشتر به والیان این منطقه، اعزام مهندسین نقشه کش و استفاده از جاسوسان سعی کرد موازنه قدرت را در منطقه به نفع خود تغییر و یا حداقل وضع موجود را حفظ نماید.

IranRussia Border, Diplomacy and Security Challenges in the North Khorasan Borders in the NassereDin Shah Era (Case Study of KalateNaderi)

AbstractDuring the Qajar historical period, the Qajar kings' efforts to justify and reaffirm their monarchy by supporting religious activities led to identifying religious rituals and mourning ceremonies as one of the most powerful social bases in popular culture. It should be noted that rituals and mourning ceremonies in this period, like other cultural practices, were influenced by modern thought. In fact, during the Qajar period, rituals and mourning ceremonies, which were a reflection of religious beliefs and popular culture, continued to evolve. These developments are remarkable in the way rituals and mourning ceremonies were held in the religious city of Mashhad. Along with the changes that took place in the formulation of these ceremonies, the various theoretical perspectives and discourses on these ceremonies enabled the sociopolitical situation to grow and reproduce. The present study uses the descriptiveanalytical method and relies on cultural diffusion theory to study the evolution of ritual and mourning ceremonies in Mashhad during the Qajar periodKeywords: Qajar Era. Khorasan, Mashhad. Cultural Diffusion Theory, Rituals and Mourning Ceremonies