کارکرد اقتصادی معادن فیروزۀ نیشابور در دورۀ قاجار

فیروزه از نام آشناترین سنگ‌های قیمتی ایرانی است که در سراسر ادوار تاریخی حضور خود را به‌عنوان جواهری ارزشمند و زینتی حفظ کرده و همواره مرغوبیت‌ خود را به شهر نیشابور نسبت داده است. این سنگ قیمتی، همواره طی ادوار مختلف تاریخی مورد بهره‌برداری قرار داشته و از جمله کالاهای صادراتی مهم ایران محسوب می‌شده است. در دورۀ قاجار، مشکلات داخلی و زیربنایی، مانع پیشرفت در بخش‌های مختلف جامعه بود. در این رابطه، معادن ایران، از جمله معادن فیروزۀ نیشابور نیز، از مشکلات موجود برکنار نماندند. تحقیق پیش‌رو در پی پاسخ به این پرسش است که عموماً بهره‌برداری از معادن فیروزۀ نیشابور به چه صورت انجام می گرفت و چه کارکردی در اقتصاد کشور داشت؟ فرض این پژوهش بر این مبنا استوار شده است که شرایط اقتصادی سیاسی حاکم بر جامعه، مانع از انجام فعالیت‌های کارآمد اقتصادی، از جمله بهره‌برداری از این معادن بوده ‌است. بر‌اساس نتایج به‌دست‌آمده مشخص می‌‌گردد که سودجویی مقامات دولتی، عدم مدیریت صحیح در بهره‌برداری از معادن و بی‌توجهی به تحولات علمی در حوزۀ دانش معدن و تجهیزات مربوط به ‌آن، همگی موجب آسیب‌پذیری معادن و رکود در بهره‌برداری و صادرات فیروزه نیشابور شد. روش این پژوهش توصیفیتحلیلی و از منابع کتابخانه‌ای و اسناد و مدارک آرشیوی استفاده گردیده، چنانکه پس از جمع‌آوریاطلاعات کافی، به سازماندهی اطلاعات و تجزیه ‌و تحلیل آن ها پرداخته شده‌ است.