کرامیان و تحولات سیاسی و اجتماعی نیشابور در قرون میانه

کرامیه ازجمله فِرِق کلامی منشعب از مذهب تسنن است که توسط ابوعبدالله محمد بن کرام سجستانی در زمان حکومت طاهریان در خراسان پایه گذاری شد و در نیشابور صاحب نفوذ فراوان گشت. کرامیه تنها یک فرقۀ کلامی نبود، بلکه آموزه های آن نشان از مذهب و مکتبی فقهی داشت که سبک و سیاق ویژه ای از زندگی اجتماعی و مسائل مرتبط با آن را به پیروان خود ارائه می داد. همچنین پیش گامی آنان در ایجاد خانقاه به‌مثابه محلی برای آموزش علوم اسلامی و سیر و سلوک عرفانی در نیشابور و جهان اسلام نیز عامل مهم و اثرگذاری در تحولات اجتماعی بود. این پژوهش بر آن است تا با استفاده از منابع و تحقیقات کتابخانه ای و با اتکاء به روش توصیفی تحلیلی به چگونگی ظهور و قدرت یابی کرامیان در شهر نیشابور بپردازد و چگونگی عقاید و اعتقادات و نقش آن‌ها در تحولات سیاسی، اجتماعی و امنیتی این شهر در زمان مورد بحث را واکاوی نماید. پرسش اصلی این پژوهش حول این محور شکل‌گرفته است که چه عواملی باعث شد تا اقدامات کرامیان مسبب تغییر و تبادلات گوناگون در لایه های اجتماعی، سیاسی و امنیتی شهر نیشابور در دوره تاریخی مورد بحث شود؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که تظاهر به زهد و تقوی، نزدیکی تدریجی به برخی قدرت های زمانه، حُب مقام و ریاست، اجحاف و تعدی، جنگ های فرقه ای و به راه انداختن دستگاه تفتیش عقاید، ازجمله ابزاری بودند که کرامیان از آن‌ها برای نیل به اهدافشان در شهر نیشابور بهره بردند و بدین گونه اوضاع سیاسی، اجتماعی و امنیتی این شهر را تحت تاثیر قرار دادند.