نسخه‌ای کهن از تفسیر ابونصر حدادی؛ مدخلی بر شناخت خوشنویسی و تذهیب عصر غزنویان
|
|
|
|
|
|
|
|
نویسنده
|
صحراگرد مهدی
|
|
منبع
|
پژوهشنامه خراسان بزرگ - 1396 - دوره : 8 - شماره : 29 - صفحه:92 -75
|
|
|
|
|
چکیده
|
بخشی از یک تفسیر فارسی قرآن به نام معانی کتاب الله و تفسیره المنیر از ابونصر محمدبن احمد بن حمدان بن محمد حدادی که در سال 484 ق به دست عثمان بن حسین وراق غزنوی کتابت و تذهیب شده یکی از معدود تفاسیر کهن فارسی به شمار می‌رود که حاوی رقم و اطلاعاتی از حامی نسخه است و از رابطۀ کاتبش با دربار غزنویان پرده برمی‌دارد. از این کاتب قرآن دیگری به قلم کوفی در کتابخانه آستان قدس رضوی به‌جامانده که الگوی چند کاتب عصر غزنویان بوده است. این نوشتار به روش تاریخی توصیفی، به بررسی ویژگی‌های خوشنویسی و تذهیب کتابت این نسخه به هدف شناخت سنت‌های کتابت و کتاب‌آرایی عصر غزنویان اختصاص دارد. در نتیجه این بررسی مشخص می‌شود خط به‌کاررفته در متن این نسخه نوعی کوفی مسطح است که با تکیه بر حرکات افقی، عمودی، و مورب کتابت شده و مشابه آن در چند نسخه قرآن دیگر نیز وجود دارد که نشان‌دهنده رواج گسترده این سبک در سده پنجم هجری است. به‌علاوه انواع خطوط به‌کاررفته در این نسخه نشان می‌دهد وراقان غزنوی علاوه بر کوفی مسطح از کوفی شکسته، ثلث، و حتی کوفی اولیه نیز استفاده می‌کرده‌اند. همچنین در زمینه تذهیب مشخص می‌شود طراحی نقوش و عناصر اصلی خاصه ترنج‌ها بر مبنای اشکال اولیه دایره و مستطیل است و نقوش هندسی گره‌سازی شده برای سطوح بزرگ و اسلیمی برای زمینه نوشته‌ها کاربرد دارد.
|
|
کلیدواژه
|
معانی کتاب الله و تفسیره المنیر، ابونصر حدادی، عثمان بن حسین وراق، تذهیب، قلم کوفی.
|
|
آدرس
|
دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد, گروه معماری, ایران
|
|
پست الکترونیکی
|
m.sahragard@mshdiau.ac.ir
|
|
|
|
|
|
|