معرفی و طبقه‌بندی کتیبه‌های معماری عهد تیموری

کتیبه مهم‌ترین عنصر تزئینی در معماری اسلامی است. خط در کتیبه‌های عهد تیموری به زیور آرایه‌ها آراسته شده تا پیام خود را با ایجاد حس لذت و تامل، انتقال دهد. هدف اصلی این مقاله، طبقه‌بندی این کتیبه‌ها بر اساس هدف اولیه اجرای آن‌ها است؛ بنابراین سعی شده به این پرسش‌ها پاسخ داده شود که: انواع کتیبه‌های معماری تیموری بر اساس اهداف اولیه‌ای که در طراحی آن‌ها نهفته است کدام‌اند؟ ویژگی‌های صوری و محتوایی این کتیبه‌ها چیست؟ و تحولات صورت گرفته در آن‌ها چه بوده است؟ روش پژوهش، تاریخی بوده و از رویکرد الگ گرابار در تقسیم‌بندی تجارب خط در هنر اسلامی استفاده شده است. ارزیابی داده‌های تحقیق حاکی از آن است که کتیبه‌های معماری تیموری را می‌توان به سه دسته کتیبه‌های خواندنی، پوشاننده و تزئینی کوچک تقسیم کرد. مهم‌ترین مشخصه‌های کتیبه‌نگاری عهد تیموری، کاربرد کتیبه‌های مادر و بچه با خط ثلث و کوفی، کاربرد گسترده کتیبه‌های کوفی بنایی در سطوح بنا، ابداعاتی در خط و ترکیب کتیبه‌های تزئینی کوچک و کاربرد گسترده دو رنگ آبی لاجوردی و فیروزه‌ای است. نوع خط و ترکیب کلی، از اشکال ساده‌تر و ابتدایی‌تر اوایل این عهد در سمرقند تا اشکال ظریف‌تر، پیچیده‌تر و منحنی‌تر اواسط و اواخر آن در ایران متنوع است. وسیع‌ترین سطوح پوشانده شده توسط کتیبه‌های پوشاننده در بناهای ایجادشده توسط تیمور و الغ‌بیگ به چشم می‌خورند. محتوای کتیبه‌های سه‌گانه شامل آیات و احادیث، عباراتی در ستایش پروردگار و اولیای دین یا در تاکید بر مقام ظل‌اللهی سلطان بر زمین و فانی بودن دنیای خاکی و اطلاعات احداثیه بنا است..