تحلیل ظرفیت های معماری سنتی با رویکرد گردشگری میراث فرهنگی مطالعه ی موردی: کاخ خورشید در کلات نادری

میان باستان شناسی و گردشگری پیوندی دیرینه وجود دارد. این رابطه در رویکردهای مدرن، گردشگری میراث فرهنگی خوانده می شود. گردشگری میراث فرهنگی یکی از مطرح ترین شاخه های این صنعت است و معماری سنتی منحصربفردترین مقصد آن محسوب می‌شود. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و از منظر روش توصیفیتحلیلی است. هدف اصلی پژوهش پیش رو تحلیل ظرفیت های فرهنگی و میراثی کاخ خورشد در کلات نادری و تحلیل نقش و جایگاه آنها در توسعه ی گردشگری میراث فرهنگی می باشد. کاخ خورشید از بناهای تاریخی بسیار مهم دروان نادرشاه افشار در خراسان بزرگ است که از منظر ساختار و تزیینات وابسته به معماری نمونه ای منحصربفرد در منطقه محسوب شده و توانمندی های ویژه ای در جذب گردشگران و تبدیل شدن به مقصد میراث فرهنگی را دارا می باشد. داده‌های پژوهش حاضر با روش مطالعات اسنادی و بررسی‌های میدانی گردآوری شده است. مطالعات اسنادی پژوهش، شامل بررسی ادبیات پژوهشی به منظور طراحی مبانی نظری، طراحی پرسشنامه و تحلیل نهایی داده ها صورت گرفته است. بررسی‌های میدانی پژوهش نیز شامل گرداوری آراء متخصصان این حوزه از طریق پرسشنامه با تکنیک دلفی بوده است. در ابزار پرسشنامه بر ابعاد کالبدی و هویتی کاخ خورشید که از مهمترین ویژگی ها معماری و جاذبه های گردشگری محسوب می شوند، تمرکز شده است. روایی ابزار پرسشنامه توسط چند تن از متخصصان دانشگاهی و پایایی آن با محسبه ی آلفای کرونباخ مورد تایید شد که عدد 873. پایایی بالای ابزار را نشان می‌دهد. برای پردازش اطلاعات از نرم افزار 22 spss و با توجه به ماهیت داده ها و هدف پژوهش از آزمون های آماری تی تک نمونه ای، فریدمن و رگرسیون خطی برای تحلیل استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد، کاخ خورشید، به دلیل دارا بودن المان های معماری سنتی و هویت محور بومی، مستعد تبدیل شدن به یکی از مقصدهای منحصربفرد گردشگری میراث فرهنگی در شهرستان کلات می باشد. ظرفیت های گردشگری این کاخ در دو گروه جاذبه‌های دیداری و ادراکی قابل دسته‌بندی و مطالعه هستند. جاذبه های متعدد و متنوع موجود در تکنیک های تزیین، نقشمایه‌های تزیینی و جسم و کالبد این بناها با تاثیر فراوان بر عطف توجه گردشگران، مولفه های دیداری، مشهود و ملموس به شمار می آیند و هویت فرهنگی موجود در جانمایه و کالبد آثار که سبب بروز حس تاثیرگذاری مکان و وابستگی مکانی در گردشگر می‌شود، مولفه های حسی و ادراکی آن قلمداد می‌گردند. همچنین نتایج نشان می دهند، ظرفیت های ادراکی و هویت‌محور بیشترین تاثیر را بر عطف توجه گردشگران و افزایش ارزش مقصد گردشگری میراث فرهنگی در کاخ خورشید کلات نادری دارند.