نگین درخشان اسلام در اشبیلیه؛ تحلیل تاریخی فصوص‌الحکم ابن‌عربی

ابن‌عربی یکی از شخصیتهای مهم عرفان نظری در جهان اسلام است. او بواسطه استفاده از مرده ریگ عرفای بزرگ اسلامی و بویژه ایرانی از یکسو و نیز برخورداری از میراث فکری متفکران مسلمان در غرب سرحدات اسلامی و بویژه اشبیلیه یا همان سویل، جایگاه منحصر به فردی در میان عارفان مصنف مسلمان دارد. منزلگاه فرهنگی اندلس بعنوان خط تقارن فکری عرفان اسلامی با عرفان مسیحی و بخصوص با عرفان یهودی برآمده از پس قرنها در این نقطه از زمان و مکان و تاثیرگذاری ابن‌عربی بر این جریانها ضرورت شناخت مستمر او را با قلمهای مختلف بیشتر نشان میدهد و در این میان او را باید با فصوص الحکم در ترازوی شناخت قرار داد؛ چرا که این اثر بزرگ ابن‌عربی محصول جدی جریان تاریخی عرفان اسلامی و اندلس است. شارحان زیادی فصوص الحکم را شرح کرده‌اند که همه لزوماً دست ارادت به مصنف نداده‌اند بلکه آرا او را در شرحهایشان نقد نیز کرده‌اند لکن همه او را به بزرگی فکر در این اثر ستوده‌اند. نوشتار حاضر نگاهی تحلیلی به شخصیت محیی‌الدین می‌اندازد و فصوص الحکم را در ترازوی نگاه مصنف و شارحان آن مورد بررسی شناختی شکلی و محتوایی قرار میدهد تا از زوایای این شناخت، جستارهای بعدی را بصورت تطبیقی در محیط بین‌الادیانی اندلس بهتر بتوان انجام داد و اندیشه‌های این بزرگمرد مکتب اندلس را در نقطه تقارن فرهنگها بهتر درک کرد.