مراتب عشق نزد ابن‌سینا و بررسی انتقادات ملاصدرا بر او

مسیله عشق از همان سپیده دم فلسفه، مورد توجه فیلسوفان بوده است. بطور مثال در یونان، بویژه در آثار افلاطون، درباره انواع و جوانب این مسیله تاملات فلسفی قابل‌توجهی صورت پذیرفته است. در جهان اسلامی نیز بررسی این موضوع مانند دیگر موضوعات فلسفی، دچار تحولی در معنا و گستره گشته است؛ اگر پیش از آن، عشق صرفاً به محبت شدید میان دو انسان اطلاق میشد، فیلسوفان اسلامی در آثار خود، آن را به مفهومی وسیع تبدیل کردند که در سراسر هستی و میان تمامی موجودات، سریان و جریان دارد. شیخ‌الرییس، ابن‌سینا در آثار خود اهتمام ویژه‌یی به این مسیله دارد. در نظر وی، هر موجودی در هر رتبه وجودی که باشد، به میزان همان رتبه وجودی، از عشق بهره‌یی دارد؛ از هیولی که قوه صرف است تا ذات واجب‌الوجود که کمال مطلق است. پس از ابن‌سینا، ملاصدرا نیز به مسیله عشق پرداخته است. ملاصدرا هر چند هم‌نظر با ابن‌سینا به سریان عشق در تمام هستی قایل است، اما وجود حیات و علم را پیش‌شرط تحقق عشق دانسته است. قصد اصلی ما در نوشتار حاضر، بیان انواع و مراتب عشق نزد ابن‌سیناست و در کنار آن نیز نیم‌نگاهی به آرا و انتقادات ملاصدرا بر ابن‌سینا در اینباره خواهیم داشت.