شناخت مسلمانان از دین بودایی: بررسی متون اولیه اسلامی و شواهدی از دوره پیش از اسلام

در مکتوبات اولیه اسلامی، توصیف دقیق و روشنی از اندیشه‌ها و تعالیم بودایی ارایه نشده و غالب سخنان، بسیار کلی و ناقص است. در بیشتر منابع، باورها و اعمالی به بوداییان نسبت داده میشود که یا اساساً نادرست است و یا اصلاً اختصاص به بوداییان ندارد و سایر سنن هندی نیز بدانها پایبندند. برای یافتن علت این امر، باید به دوره پیش از اسلام رجوع کرد و گسترش دین بودایی را در مناطقی که بعدها در زمره سرزمینهای اسلامی قرار گرفتند، بررسی نمود. بنظر میرسد که آشنایی ناقص با تعالیم بودایی اختصاص به دوره اسلامی ندارد، بلکه دست‌کم در نواحی غربی و مرکزی ایرانِ پیش از اسلام نیز اوضاع اینگونه بوده است. اما در نواحی شرقی ایران و در مسیر جاده ابریشم، مراکز بودایی مهمی وجود داشته است. با این حال، پس از ظهور اسلام، صومعه‌های بودایی این مناطق نیز بتدریج ویران شد و جز خاطره‌‌یی مبهم چیزی از آنها باقی نمانده است. از اینرو، زمانی که تاریخ‌نگاران اسلامی میخواستند از دین بودایی سخن بگویند، به منبع موثقی دسترسی نداشتند. نوشتار حاضر در پی روشن‌سازی زمینه‌های مذکور میباشد.