نسبت ابن‌سینا و فلسفه مشا (معنا شناخت تاریخی اصطلاح مشایی)

اصطلاح مشایی بطور مطلق در ادبیات فلسفی معاصر درباره شیوه فلسفی ارسطو، پیروان او، ابن‌سینا و شماری از فیلسوفان مسلمان بکار میرود. از طرف دیگر، ابن‌سینا که خود رییس حکمای مشا در میان مسلمانان محسوب میشود، در یکی از آثارش انتقادات شدیدی بر مشاییان وارد کرده و آنها را تخطیه نموده است. اکنون سوالاتی که در اینباره پیش می‌آید عبارتند از: آیا ابن‌سینا ارسطو را نقد کرده یا انتقادات وی متوجه پیروان اوست؟ اگر انتقادات او از مشاییان به ارسطو مربوط نیست، آیا پیروان یونانی، اسکندرانی، رومی و مشاییان بغداد در دوره اسلامی را به یک اندازه شامل میشود؟ و بالاخره این فرض هم قابل بررسی است که آیا میتوان نقدهای او از مشاییان را دلیل عدول وی از فلسفه مشایی به حکمت مشرقی دانست؟در نوشتار حاضر ضمن مرور تاریخی و معناشناختی بر کلمه «مشا » این مطالب مورد بحث قرار گرفته که میتوان سه دسته از مشاییان (اصحاب لوکیوم، دوره میانی قرن سوم تا ششم میلادی و اصحاب بیت‌الحکمه) را در تاریخ فلسفه شناسایی کرد که انتقادهای ابن‌سینا متوجه هر سه گروه بویژه سومین آنهاست؛ بعلاوه بنظر ابن‌سینا میتوان از فلسفه مشایی چنان روایتی داشت که نقصها و کژیهای آن رفع گردیده و بصورت اصلاح شده مورد قبول بلکه مورد توجه و تاکید واقع شود و این میتواند تمهیدی بر حکمت مشرقی او باشد.