تشبیه و تنزیه نزد ابن‌عربی و اسپینوزا

تشبیه و تنزیه به چگونگی فهم انسان از اسما و صفات حق‌تعالی مربوط میشود و ریشه‌‌های این بحث را میتوان در وحی الهی و کتب‌ مقدس یافت. در عالم اسلام، آیات تشبیهی و تنزیهی قرآن، زمینه‌ بحثهای فراوانی را میان متکلمان مسلمان فراهم آورد. در قرون وسطای مسیحی نیز کتاب مقدس و همچنین اندیشه‌های فیلسوفان آن دوره درباره روشهای ایجابی و سلبی در شناخت خداوند، مباحثاتی را بر سر صفات الهی برانگیخت. ابن‌عربی و اسپینوزا، هرچند اندیشمندانی از دو سنت فکری متفاوتند؛ چنانکه یکی عارفی شهودی و دیگری فیلسوفی عقلگراست، اما هر دو با مبنایی یگانه‌انگارانه به شناخت خداوند، اسما و صفاتش میپردازند و درخصوص تشبیه و تنزیه، رویکردی مشابه دارند و هر دو قایل به تشبیه و تنزیه هستند. در نوشتار حاضر، ابتدا نظر ابن‌عربی و اسپینوزا در باب تشبیه و تنزیه آمده و سپس نظر آن دو تحلیل و مقایسه شده است.