سعادت از منظر ارسطو و ابن مسکویه رازی

پرسش درباره مفهوم و مصداق «سعادت»، ریشه در نهاد و سرشت آدمی دارد. مقایسه آرا دو اندیشمند صاحب‌نظر در این زمینه ـ یکی از یونان باستان و دیگری از حکمای اسلامی هم روزگار با ابن‌سینا، از جهت معرفت نسبت به نوآوری متفکران اسلامی در قبال رهاورد یونانیان در ساحتهای گوناگون فلسفی، حایز کمال اهمیت است.این جستار مختصر ـ که به روش تحلیلی ـ تطبیقی صورت پذیرفته ـ پس از تاملاتی چند درباره مبانی فلسفی و اخلاقی هریک، وجوه اشتراک و افتراق آرا ایشان درباره سعادت را کاویده است. ارسطو، گرچه با اهتمام کامل به مولفه‌های عقل، لذت و دوستی، تیوری فضیلت و سعادت را حول محور «اعتدال» تعریف میکند، لیکن، با توجه نگاه غیرتوحیدی وی به خدا و جهان و عدم توجه او به معاد، قادر نیست که مدل موفقی از مفهوم و مصداق سعادت ارایه کند. برخلاف ابن‌مسکویه که با جهانبینی توحیدی میکوشد تا همین معانی را برپایه معرفت نفس، عقل و شرع تبیین نماید، سعادت را به دو قسم دنیوی و اخروی تقسیم نموده و مصداق واقعی سعادت را قرب الهی معرفی میکند. همچنین، هردو بر تعریف سعادت به خیر متعالی (خیر اعلی) تاکید میورزند، لیکن، از آنجا که مبانی اندیشه اخلاقی آنها با یکدیگر متفاوت بوده، لوازم اندیشه آنان نیز با یکدیگر متفاوت خواهد شد.