مکتب ودانتا و وحدت‌گرایی

مکتب ودانتا اصیلترین جریان فکری و فلسفی هندی است که اصول فکری خود را از اوپانیشادها گرفته و بر وحدت‌گرایی و یکتاپرستی تاکید دارد. مورخان هندی، تاریخ این مکتب را به سه دوره ماقبل شانکارا، دوره شانکارا و دوره پساشانکارا تقسیم میکنند. در دوره اول، شخصیتهایی مانند بادرایانا و گوداپادا ظاهر شدند و حکمت ودانتا را پایه‌ریزی کردند. در دوره دوم شانکارا به بسط این حکمت پرداخت و سهم زیادی درگسترش و اشاعه آن داشت. در دوره سوم نیز رامانوجا با نظریات انتقادی خود قرایت متفاوتی از وحدت‌گرایی و مفهوم حقیقت نهایی ارایه کرد و دامنه این مکتب را گسترش داد. بطورکلی بانیان و مفسران حکمت ودانتا در هر دوره برحسب ذوق و سلیقه فکری خود به شرح و بسط این مکتب پرداختند و باعث غنی‌تر شدن آن شدند. آنچه اهمیت دارد این است که همه آنها در یکتاپرستی و وحدت‌گرایی اتفاق نظر داشتند، هرچند درباره بعضی از مباحث میان برخی از ایشان اختلاف‌نظر جدی وجود داشت و این اختلاف درمیان پیروان آنها نیز مطرح بود. در میان متفکران معاصر هند برخی مانند رابیندرانات تاگور کوشیدند سازشی میان آنها ایجاد کنند. نفوذ مکتب ودانتا در میان متفکران و هنرمندان معاصر هندی نیز عمیق بوده است؛ بطوریکه جهانبینی آنها کاملاً تحت‌تاثیر این مکتب بوده است. در نوشتار حاضر سیر تاریخی این مکتب و نسبت آن با وحدت‌گرایی مورد بررسی قرار میگیرد.