میراث اثیری (حیات و کارنامه اثیرالدین ابهری)

اثیرالدین مفضّل بن عمر ابهری (590-663 ه .ق) متکلّم، فیلسوف، منطقدان، ریاضیدان و ستاره‌شناس پرآوازه‌ ایرانی است که تاکنون رشر، قنواتی، آیشنر، موحد و ساری‌اُغلو گزارشهایی ناهمگون از احوال و آثار وی بدست داده‌اند. ما در این نوشتار، با نقد پژوهشهای پیشین و بر پایه‌ منابع تاریخی دست اوّل، گزارشی یکدست و جامع از احوال و آثار وی برنگاشته‌ایم. پاره‌‌یی از نویافته‌های ما بدین قرارند: 1) گاه‌شماری زندگی ابهری؛ 2) کتابشناسی او (فهرست نسخ خطی و چاپی)؛ 2) ارایه‌ فهرست کاملی از استادان، شاگردان و معاصران او 3) نقد رشر، قنواتی و ساری‌اغلو که میگویند زادبوم ابهری موصول بوده است. 4) نقد ساری‌اُغلو که میگوید ابهری را ازاینروی سمرقندی خوانده‌اند که خودش یا نیاکانش در اصل سمرقندی بوده‌اند و نقد موحد که میگوید منابع قدیم در اینباره ساکتند. 5) نقد ساری‌اُغلو که میگوید ابهری در موصل به مدرسه‌ ابتدایی میرفته است. 6) نقد عسقلانی و ـ بتبع آن ـ نقد سرکیس، کردعلی و مدرس رضوی که میگویند ابهری در حماه به ابوالفدا پناه برده است. 7) نقد آیشنر که میگوید ابهری در موصل درگذشته است.