>
Fa   |   Ar   |   En
   ابن‌مسکویه و تکامل انواع  
   
نویسنده رحیم‌پور فروغ السادات ,نصر اصفهانی محمد
منبع تاريخ فلسفه - 1392 - دوره : 4 - شماره : 1 - صفحه:61 -94
چکیده    احمد بن محمد رازی معروف به ابن‌مسکویه، فیلسوف، مورخ، پزشک و ادیب پرآوازه قرن پنجم اواخر عمر خود را در اصفهان زیست و در همین شهر نیز چشم از جهان فرو‌بست. اندیشه‌های مربوط به حکمت نظری او در کتاب الفوز الاصغر و اندیشه‌های مربوط به حکمت عملی او در کتاب تهذیب‌الاخلاق گرد آمده است.یکی از آرا فلسفی ابن‌مسکویه، باور به اتصال و پیوند ارگانیک بین موجودات طبیعی جهان است. وی، عالَم جسمانی را همچون عالم روحانی تو در تو و دارای مراتبی، محیط بر یکدیگر و متصل به هم میداند و نقشه‌‌یی جامع برای آن ترسیم میکند. بنظر او حرکت هر متحرکی، گویی هوشمندانه در حرکت بسمت تمامیت خویش و بسوی آن چیزی است که موافق کمال اوست. این حرکت، شوقی است و در آن عاشق، معلول معشوق خود است. بنظر وی برای مشخص کردن مراحل تکامل انبیا ضروری است که چگونگی اتصال موجودات به یکدیگر روشن شود. ابن‌مسکویه معتقد است که خدا به حکمت و تدبیر متقن خود، هر نوع را به اصناف و گونه‌های مختلف تقسیم کرده است و میان گونه‌ها ترتیب طولی برقرار نموده است بنحوی که هریک از آنها نسبت به دیگری کاملتر است تا جایی که نوبت به آخرین گونه از آخرین نوع میرسد. در اینجاست که آخر این نوع متصل به اول نوع بعدی میشود و با طی مراحل و مراتب مختلف در این مسیر، گیاه، حیوان و حیوان، انسان میشود. از منظر ابن‌مسکویه، انسان پس از طی کردن مراتب کمال ‌زیستی تکامل معنوی مییابد و سرانجام به آخرین مرتبه کمال انسانی که نبوت است، میرسد و نبی نیز در همین دنیا به مجاورت و افق نوع بعد که عقل یا ملک است، ارتقا مییابد. با توجه به وضعیت علوم تجربی در زمان ابن‌مسکویه و مکتب فلسفی غالب در آن زمان، بنظر میرسد که منظومه فکری وی جوابگوی تبیین فلسفی نظریه تکامل نبوده، چون فلسفه هنوز ظرفیت کافی برای تبیین اینگونه مسایل را نداشته است. نظر به اینکه این دیدگاه را قبل از او اخوان‌الصفا و همعصر او اندیشمندانی چون ابوریحان بیرونی و ابن‌سینا با فراز و فرودی متفاوت مطرح کرده‌اند، اما این اندیشه‌های ابن‌مسکویه بود که به متفکران بعدی چون ملاصدرا منتقل شد تا بتواند آن را تبیین فلسفی نماید. شاید اگر ابن‌مسکویه نیز مبانی فلسفی و هندسه فکری ملاصدرا را میداشت، میتوانست بنحو شایسته‌‌یی نظریه تکامل زیست‌شناسان را تبیین فلسفی نماید.
کلیدواژه ابن‌مسکویه ,تکامل ,تکامل انواع ,اخوان‌الصفا ,ابن‌سینا ,ملاصدرا ,Ibn Miskaway ,Evolution Of Species ,Ibn Sina ,Perfection ,Ikhwan Al-Safa ,Mulla Sadra
آدرس دانشگاه اصفهان, استادیار, ایران, دانشگاه اصفهان, دانشجوی دکتری حکمت متعالیه و عضو هییت علمی, ایران
 
     
   
Authors
  
 
 

Copyright 2023
Islamic World Science Citation Center
All Rights Reserved