|
|
|
|
سنجش پاسخهای ابن‌رشد به فارابی و ابن‌سینا در نظریۀ تمایز وجود از ماهیت و عروض آن
|
|
|
|
|
|
|
|
نویسنده
|
پورحسن قاسم ,سوختانلو ناهید
|
|
منبع
|
تاريخ فلسفه - 1403 - دوره : 15 - شماره : 1 - صفحه:49 -70
|
|
چکیده
|
بحث دربارۀ وجود و ماهیت، و رابطۀ میان آنها، از مباحث بنیادین فلسفه است و از جهات گوناگون، میتوان تصاویری از این رابطه را در قالب تمایز طبیعی، منطقی و فلسفی نشان داد. واژۀ «تمایز» در این موارد، مشترک لفظی، و در هر یک، ناظر به معنایی خاص است؛ با وجود این، در تاریخ فلسفه بارها میان این معانی خلط شده است. یکی از ابداعات فلسفۀ اسلامی، طرح نظریۀ تمایز وجود از ماهیت است. این دیدگاه تنها در پرتو فهم معنای حقیقت وجود میسر گردید. فیلسوفان اسلامی، بویژه فارابی و ابن‌سینا، بواسطۀ گسست معرفتی از سنت یونانی، کوشیدند وجود را متفاوت از ارسطو فهم نموده و پرسش از هستی را به پرسش از چیستی شی‌ء فرونکاهند. اما این رهیافت منتقدانی نیز داشته است. یکی از کسانی‌که به تمایز ماهیت از وجود اشکال گرفته، ابن‌رشد است. او در مورد رابطۀ وجود و ماهیت و عروض وجود بر ماهیت، ابن‌سینا را متهم به سوء فهم و بدعت کرده و معتقد بود ابن‌سینا میان معانی مختلف وجود و واحد، خلط کرده و گرفتار مغالطۀ اشتراک لفظ شده است. ابن‌رشد اصل تشکیل‌دهنده اشیاء را جوهر میدانست و وجود را تنها مفهومی قلمداد میکرد که از اشیاء موجود، قابل انتزاع است. اشکال عمده وی در این مسئله بر ابن‌سینا هم اینست که عرضی دانستن وجود برای ماهیت، باعث فسادهایی متعدد، ازجمله جوهر دانستن وجود، میشود. اما واقعیت اینست که درواقع خود ابن‌رشد، معنای عرضی بودن وجود از دیدگاه ابن‌سینا را بدرستی درنیافته بود. به اعتقاد او، ابن‌سینا وجود و عرض بمعنای امر ماهوی را یکی دانسته، درحالیکه مراد ابن‌سینا از معنای عروض وجود بر ماهیت، معنای اضافه و زیادت است.
|
|
کلیدواژه
|
ماهیت، عروض، وجود، ابن‌رشد، فارابی، ابن‌سینا
|
|
آدرس
|
دانشگاه علامه طباطبائی, گروه فلسفه, ایران, دانشگاه علامه طباطبائی, ایران
|
|
پست الکترونیکی
|
parto.soo1369@gmail.com
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
an evaluation of ibn rushd’s responses to fārābī and ibn sīnā regarding the theory of the distinction of existence from quiddity and its accidents
|
|
|
|
|
Authors
|
pourhasan ghasem ,sookhtanloo nahid
|
|
Abstract
|
the discussion of existence and quiddity and the relationship between them is one of the fundamental debates in philosophy, and various portraits of this relationship can be shown in distinct natural, logical, and philosophical molds. the word “distinct” is a homonym in these cases and has a particular meaning in each one. however, these meanings have been frequently confused with each other in the history of philosophy. one of the innovations of islamic philosophy is the theory of the distinction of existence from quiddity, which was only possible in the light of understanding the meaning of the truth of existence. islamic philosophers, particularly fārābī and ibn sīnā, tried to perceive existence differently from aristotle and not to reduce the question of being to the whatness of objects because of their epistemological distance from the greek tradition in philosophy. nevertheless, this approach has also had its own critics. one of the philosophers who criticized the distinction of quiddity from existence is ibn rushd. he accused ibn sīnā of misunderstanding and heresy regarding the relationship between existence, quiddity, and accidents of existence and believed that ibn sīnā had confused the different meanings of existence and the one and had fallen in the trap of sophistry due to homonymy. ibn rushd maintained that the origin of the formation of objects is substance and considered existence to be merely a concept that can be abstracted from existing objects. his main criticism of ibn sīnā concerning this problem was that viewing existence as an accident for quiddity leads to several misconceptions such as equating existence with substance. however, ibn rushd himself had in fact failed to understand the meaning of existence as an accident in ibn sīnā’s view. he believed that ibn sīnā had equated existence and accident in the sense of a quiddative affair with each other, while ibn sīnā’s intention of occurrence of existence to quiddity as an accident was its addition to quiddity.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|