تحلیل نسبت «توخه» یا بخت با «تخنه» در اندیشه ارسطو و مقایسه آن با دیدگاه پلوتارک

ارسطو در بیان نسبت میان «تخنه» و بخت، موضعی دوگانه دارد؛ از یکسو در اخلاق نیکوماخوسی تخنه و بخت را در یک معنا بکار برده که دارای موضوعی واحدند و در خطابه نیز بخت را سبب بدست آوردن تعداد محدودی از خیرها از طریق تخنه میداند. از سوی دیگر، در متافیزیک میان تخنه و تجربه، و بخت و بی‌تجربگی ارتباط برقرار نموده و تخنه و بخت را نقطه مقابل هم معرفی میکند؛ زیرا معتقد است تجربه، تخنه را بوجود می‌آورد و بی‌تجربگی انسان را در معرض بخت و اتفاق قرار میدهد. این در حالی است که بررسی اندیشه های ارسطو بیانگر این واقعیت است که تخنه نمیتواند ناشی از بخت باشد، زیرا تخنه متضمن شناخت علت است درحالیکه بخت در دیدگاه ارسطو، علتی بالعرض، نامعین و ناپایدار است. همچنین بررسی رابطه تخنه با «آلثیا» یا کشف و گشودگی، نشان میدهد که تخنه نمیتواند حاصل بخت باشد، چراکه از نظر ارسطو، تخنه ازجمله فضایل عقلانی است که سبب انکشاف حقیقت میشود و این انکشاف خود نتیجه دانش و آگاهی هنرمند از نتیجه کار خویش است. پلوتارک نیز همچون ارسطو بخت را بعنوان علت میپذیرد، اما برخلاف ارسطو، تخنه را امری میداند که با وجود آن، بخت معنای خود را از دست میدهد. او معتقد است تخنه حاصل خرد آدمی است و بهمین دلیل نمیتواند نتیجه بخت باشد.

a comparative analysis of the relationship between tyche or chance and techne in aristotle and plutarch

aristotle holds a dual approach to the relationship between techne and tyche (chance). on the one hand, he uses the two terms in the same meaning with the same subject in his nichomacean ethics, and in rhetoric introduces chance as the cause of attaining a limited number of good things through techne. on the other hand, he connects techne and experience with chance and lack of experience and introduces techne and chance as two opposing concepts. this is because he believes that experience creates techne, and lack of experience exposes man to chance and accident. a study of aristotle’s thoughts reveals the reality that techne cannot originate in chance because it demands the knowledge of cause, while chance or luck is an accidental, indeterminate, and unstable cause. moreover, a study of the relation of techne to aletheia or unconcealedness and disclosure indicates that techne cannot emerge from chance. the reason is that, in aristotle’s view, techne is a rational virtue that results in revealing the truth, which is itself the result of artists’ knowledge and awareness of the outcome of their craft. similar to aristotle, plutarch accepts chance as a cause; however, he maintains that the existence of techne renders chance meaningless. he believes that techne is rooted in human wisdom and cannot arise from chance.