مبانی انکار حرکت جوهری در اندیشه حکیم ملارجبعلی تبریزی

ملارجبعلی تبریزی از حکمای مکتب اصفهان و معاصر ملاصدرای شیرازی است. افکار وی بعنوان مکتبی تقریباً در مقابل تفکر صدرایی، بخوبی روشن‌کننده‌ نقاط قوت و ضعف فلسفه‌ اسلامی است. هدف پژوهش حاضر ریشه‌یابی اندیشه‌ ملارجبعلی تبریزی درباره‌ حرکت جوهری است. از آنجا که وی به اصالت ماهیت و انکار اصالت وجود گرایش دارد، حرکت را بصورت دفعی و کون و فساد میداند و حرکت تدریجی و جوهری را محال میپندارد. علاوه بر مسئله‌ فقدان موضوع ثابت و عدم بقای نوع در حرکت جوهری، پایبندی به برخی از مبانی فلسفی نیز موجب شده تا حرکت جوهری بعنوان اصلی فلسفی از نظر فیلسوفانی چون ملارجبعلی تبریزی پذیرفته نشود.

Foundations of Denying the Trans-Substantial Motion in the Philosophy of Ḥakīm Mullā Rajab‘alī Tabrīzī

Mullā Rajab‘alī Tabrīzī was one of the philosophers of Isfahan School of Philosophy and a contemporary of Mullā Ṣadrā. His thoughts, originated in a school which was almost in contrast to Sadrian philosophy, clearly show the strengths and weak points of Islamic philosophy. The purpose of the present study was to examine the roots of Mullā Rajab‘alī Tabrīzī’s thoughts regarding the transsubstantial motion. Since he believed in the principiality of quiddity as opposed to the principiality of existence, he considered motion to be disconnected and of the type of generation and corruption and maintained that gradual and transsubstantial motion was impossible. In addition to the lack of a subsistent subject and the mortality of the species in the transsubstantial motion, the belief in certain philosophical principles has resulted in the rejection of the transsubstantial motion as a philosophical principle by some philosophers such as Mullā Rajab‘alī Tabrīzī.