سیر فلسفی تاریخی معادلهای واژه «هوله» ارسطویی

در این مقاله معادلهای واژه هوله (ὕλη) ارسطویی بلحاظ ریشه‌شناسی و مفهومی در ترجمه‌های لاتین، عربی و فارسی مورد بحث و بررسی قرار گرفته و ارتباط این مفهوم با مفهوم «مادر» و جنس مادینه در زبان فارسی قدیم نشان داده شده است. بنظر میرسد مترجمان نخستین حکمت یونان، بدلیل ارتباطات مفهومی هوله با مفهوم مادر در نوشته‌های افلاطون و ارسطو، واژه‌یی را معادل هوله قرار داده‌اند که مشتق از معنای مادر و جنس مونث میباشد. این موضوع از این جهت اهمیت خاص دارد که مفهوم «مادّۀ» فلسفی که از اندیشۀ ارسطو نشئت گرفته و امروزه رایج است و همچنین در علوم تجربی نقش مهمی دارد، بلحاظ سیر تاریخی و فلسفی ریشه در مفهوم مادر و جنس مونث دارد و همین موجب شده که مترجمان نخستین آثار یونانی که در جستجوی معادلی برای هوله یونانی بوده‌اند، ویژگی ارتباط هوله با جنس مونث و مادر را لحاظ کرده و از آن اصطلاحی ساخته‌اند که بتواند معنای هوله یونانی را منتقل سازد. این سخن به این معنا نیست که هوله نشان‌دهندۀ اینست که در فلسفۀ ارسطو، همانند برخی باورهای اسطوره‌یی، جهان حاصل آمیزش نر و ماده است بلکه از این جهت معنا می‌یابد که در میان یونانیان قدیم، از جمله ارسطو و افلاطون، جنس مونث در تولد انسان و حیوان بعنوان پذیرنده صورت معرفی شده است.