اندازه گیری و تجزیه رشد بهره وری کل عوامل تولید ارقام مختلف برنج در ایران

هدف از این مطالعه محاسبه نرخ رشد بهره وری کل عوامل تولید(tfp) ارقام مختلف برنج برای استانهای مختلف کشور و سپس تجزیه آن به تغییرات تکنولوژی، تغییرات کارایی مدیریت و تغییرات کارایی مقیاس می باشد. برای این منظور از روش ناپارامتریک تحلیل فراگیر داده ها و شاخص بهره وری مالم کوییست استفاده شد. داده های مورد استفاده شامل تولید ارقام مختلف برنج و نهاده های مصرف شده برای تولید آنها از جمله نیروی کار، بذر، کود شیمیایی و سم می باشد که از آمارنامه های کشاورزی و گزارشات هزینه تولید سالهای مختلف وزرات جهاد کشاورزی استخراج گردید. نتایج نشان می دهد که میانگین رشد بهره وری کل عوامل تولید استانها در مورد تمام ارقام برنج مثبت بوده و مقدار آن برای برنج دانه بلند پرمحصول (09/3 درصد)، برنج دانه بلند مرغوب (83/2 درصد)، برنج دانه کوتاه (46/2 درصد)، برنج دانه متوسط پرمحصول (21/2 درصد) و برنج دانه متوسط مرغوب(61/2 درصد) است و بنابراین بهره وری کل عوامل محصول برنج در طول دوره 86-1379 دارای رشد مثبت بوده است و وضعیت آن در کشور بهبود یافته است. در مورد ارقام برنج دانه بلند پرمحصول و برنج دانه بلند مرغوب به غیر از استان گلستان و برای رقم برنج دانه کوتاه به غیر از استان مازندران، برای بقیه استانها تمام رشد بهره وری بدست آمده ناشی از تغییر تکنولوژی است و کارایی فنی در رشد بهره وری بدست آمده نقشی ندارد. همچنین در مورد ارقام برنج دانه متوسط پر محصول و برنج دانه متوسط مرغوب برای تمام استانها رشد بهره وری بدست آمده ناشی از تغییر تکنولوژی است. بنابراین تغییر تکنولوژی مهمترین عامل در رشد بهره وری تولید محصول برنج در سالهای گذشته بوده است و علاوه بر این نتایج این مطالعه نشان می دهد که از طریق بهبود کارایی فنی و مدیریتی برنجکاران کشور امکان بهبود بهره وری نسبت به وضعیت فعلی وجود دارد که این امر از طریق ترویج و آموزش شیوه های مناسب استفاده از تکنولوژیهای نوین و استفاده صحیح از نهاده ها امکان پذیر است.