ارزیابی تحمل ژنوتیپ های عدس (Lens culinaris Medik.) به دماهای یخ زدگی با استفاده از عوامل فلورسانس کلروفیل

اندازه‌گیری فلورسانس کلروفیل روشی سریع و غیر تخریبی را برای ارزیابی نحوه عملکرد سیستم فتوسنتزی در طول و بعد از شرایط تنش‌های محیطی فراهم کرده و اطلاعات حاصل از آن برای مشخص کردن سرعت انتقال الکترون و چگونگی فرود انرژی الکترون برانگیخته بکار می‌رود. به همین منظور جهت ارزیابی تحمل ژنوتیپ‌های عدس شامل mlc7، mlc60، mlc185، mlc225، mlc357، توده قزوین و توده محلی رباط به یخ‌زدگی 0، 3-، 6-، 9-، 12-، 15-، 18-، 21- و 24- درجه سانتیگراد، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در فریزر ترموگرادیان اجرا شد. بازتاب فلورسانسی از برگ سازگار شده به نور بسیار کم (f'o)، بیشینه فلورسانس برگ سازگار شده به نور (f'm)، فلورسانس متغیر (f'v) و بیشینه‌ی کارایی پتانسیل فتوشیمیایی فتوسیستم f'v/f'm ii قبل، پنج و ده روز پس از اعمال تیمار یخ زدگی‌اندازه گیری و ثبت شد. درصد بقای ژنوتیپ‌های مختلف نیز سه هفته پس از اعمال تیمارهای دمایی تعیین شد. نتایج تجزیه واریانس مربوط به عوامل فلورسانس کلروفیل در پنج روز پس از اعمال تیمار نشان داد که ژنوتیپ‌های مختلف تفاوت معنی‌داری با یکدیگر دارند. ژنوتیپ mlc225بیشترین و ژنوتیپ mlc7 کمترین مقدار f'o را به خود اختصاص دادند. از نظر عامل f'm ژنوتیپ‌هایmlc225، mlc357 و قزوین بالاترین و ژنوتیپ‌های رباط و mlc185 پایین‌ترین‌ مقادیر را داشتند. همچنین در بین ژنوتیپ‌های مختلف، ژنوتیپ رباط کمترین مقدار f'v را داشت. تفاوت بالاترین نسبت f'v/f'm در ژنوتیپ mlc7 با پایین‌ترین آن در ژنوتیپ رباط حدود 16 درصد بود. همچنین در این مرحله سطوح مختلف دمایی با وجود مشابه بودن مقادیر f'o به علت تفاوت در f'm از نظر f'v و f'v/f'm با یکدیگر متفاوت بودند و به طور نسبی هم روند با کاهش دما، مقادیر این عوامل کاهش یافت. سه هفته بعد از اعمال تیمار یخ‌زدگی ژنوتیپ mlc60 بیشترین (9/49 درصد) و ژنوتیپ قزوین کمترین (3/38 درصد) درصد بقا را داشت. اثر دمای یخ‌زدگی بر درصد بقا معنی‌دار بود. با افزایش شدت یخ‌زدگی، درصد بقای نمونه‌ها کاهش یافت، به صورتیکه در دمای 12- درجه سانتی راد درصد بقا گیاهان حدود 56 درصد بود ولی در دماهای پایین‌تر هیچ یک از گیاهان در ژنوتیپ‌های مختلف قادر به زنده ماندن نبودند. بین درصد بقای ژنوتیپ‌های مختلف عدس و نسبت f'v/f'm پیش از تیمار یخ‌زدگی رابطه قوی (**93/0=r2) وجود داشت. ولی این رابطه در‌اندازه گیری‌های پس از اعمال تیمارهای یخ‌زدگی بسیار ضعیف بود. به نظر می‌رسد بتوان از طریق ‌اندازه گیری نسبت f'v/f'm پیش از اعمال یخ‌زدگی تا حدودی به میزان تحمل به یخ‌زدگی ژنوتیپ‌های عدس پی برد.