شناسایی ارقام متحمل به خشکی در گندم نان از طریق تجزیه شاخص‌های تحمل به خشکی

به منظور شناسایی ارقام متحمل به خشکی و غربال کردن شاخص‌های تحمل به تنش خشکی تعداد 24 رقم زراعی گندم در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط دیم و آبی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج مورد آزمایش قرار گرفتند. شاخص‌های تحمل به خشکی از قبیل: میانگین بهره‌وری(mp) ، شاخص تحمل(tol) ، میانگین هندسی بهره‌وری(gmp) ، شاخص حساسیت به تنش(ssi) و شاخص تحمل به تنش(sti) بر مبنای عملکرد دانه تک بوته در شرایط آبی (yp) و دیم (ys) محاسبه شدند. اختلاف بسیار معنی‌داری بین ژنوتیپ‌ها از نظر کلیه شاخص‌ها و عملکرد دانه در شرایط آبی و دیم وجود داشت. تحلیل همبستگی بین عملکرد دانه در تک بوته برای شرایط آبی و دیم و شاخص‌های تحمل به خشکی نشان داد که mp ، gmp و sti مناسب‌ترین شاخص‌ها برای غربال کردن ژنوتیپ‌های گندم می‌باشند. با توجه به این شاخص‌ها و عملکرد بالا در دو شرایط آبی و دیم ژنوتیپ‌های قدس، آذر2، کویر، مهدوی و چمران متحمل به خشکی تشخیص داده شدند. نمودار چند متغیره بای پلات گابریل نیز نشان داد که ژنوتیپ‌های قدس، آذر2، کویر، مهدوی و چمران در مجاورت بردارهای مربوط به شاخص‌های تحمل به خشکی یعنی mp ، gmp و sti قرار دارند. نهایتاَ از بین پنج ژنوتیپ، سه ژنوتیپ کویر، قدس و آذر‌2 به دلیل عملکرد بالای آنها در شرایط دیم بعنوان متحمل‌ترین ژنوتیپ‌ها به خشکی معرفی شدند. همچنین توزیع ژنوتیپ‌ها در فضای بای پلات گابریل وجود تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپ‌ها نسبت به تنش خشکی را نشان داد.