پهنه بندی قابلیت کشت گندم دیم در سطح استان آذربایجان شرقی با استفاده از تحلیل های مکانی GIS

گندم یکی از مهمترین محصولات استراتژیک کشاورزی است که در تامین غذای انسانها اهمیت زیادی دارد. با توجه به رشد جمعیت و نیاز روز افزون برای تولید گندم در سطح کشور، آگاهی از مناطق مستعد کشت برای افزایش سطح زیر کشت ضروری است. با توجه به قابلیت کشت دیم این محصول، در بین عوامل موثر برای کشت دیم آن، شرایط جوی مهمترین عامل در مطالعات امکان سنجی کشت محسوب می شود و حساسیت شدید این محصول در مقابل شرایط جوی سبب می شود که کشت آن در بسیاری از مناطق صرفه اقتصادی نداشته باشد. در تحقیق حاضر نسبت به پهنه بندی آگروکلیماتولوژی گندم دیم در سطح استان آذربایجان شرقی اقدام شده و برای این منظور از پارامتر های اقلیمی احتمال وقوع بارش سالانه 300 میلی متر و بیشتر، مقادیر بارش پاییزه، بهاره وخرداد، احتمال وقوع دماهای مناسب (14-8 درجه سانتیگراد) در مرحله جوانه زنی گندم دیم، احتمال وقوع دمای حداکثر روزانه 25 درجه سانتیگراد و بیشتر در مرحله سنبله دهی و احتمال وقوع دمای حداکثر روزانه 30 درجه سانتیگراد وبیشتر در مرحله پر شدن دانه، در قالب لایه های اطلاعاتی در محیط gisاستفاده شده و با استفاده از تحلیل های مکانی، مناطق مستعد کشت این محصول در سطح استان آذربایجان شرقی مشخص شده است. نتایج حاصل نشان می دهد که پارامتر های اقلیمی بارش و دما از شاخص های موثر در فرآیند کشت گندم دیم محسوب می شوند. همچنین توابع تحلیلی gis با ارایه امکانات مناسب برای ارزیابی چند معیاره و اعمال نسبت اهمیت هریک از عوامل در مدل های ارزیابی، امکان شناسایی هر چه بهتر مناطق مستعد برای کشت محصولات کشاورزی را فراهم می آورد. براساس مدلسازی شریط لازم برای رشد گندم دیم متناسب با معیارهای مربوط به شرایط اقلیمی، خاک شناسی و توپوگرافی سطح استان آذربایجان شرقی ، مناطق بسیار مناسب برای کشت گندم 1 درصد، اراضی مناسب 94/12 درصد و اراضی متوسط نیز 12/37 درصد می باشد.