بررسی اثر بنیه بذر بر برخی خصوصیات بذر، گیاهچه و عملکرد گندم بهاره (رقم کویر در آذربایجان)

به منظور بررسی اثر بنیه بذر بر برخی خصوصیات بذر، گیاهچه و عملکرد گندم بهاره آزمایشی در سال 1386 در مزرعه تحقیقاتی سازمان جهادکشاورزی آذربایجان شرقی اجر شد. در آزمایشگاه بذورگندم بهاره رقم کویر به چهار نمونه فرعی تقسیم شد که سه نمونه آن به طور مصنوعی در دمای42 در جه سانتیگراد به مدت 20، 25 و30 روز (v2,v3,v4) فرسوده گردیدند در نتیجه چهار توده بذری با سطوح متفاوت بنیه (v1,v2,v3,v4) فراهم گردید. سرعت جوانه زنی، میزان رشد، درصد جوانه زنی، درصد گیاهچه های نرمال، طول ریشه‌چه، طول ساقه‌چه، طول کلی گیاهچه ها، شاخص بنیه بذر و وزن خشک گیاهچه ها برای هر توده بذری (تیمارها) درآزمایشگاه تعیین گردید. متعاقباً هر چهار توده بذری در قالب طرح بلوک های کاملاً تصادفی با چهار تکرار در مزرعه کشت شدند. صفات سرعت و درصد سبز شدن، درصد پوشش زمین، ارتفاع گیاه، تعداد پنجه های بارور، طول سنبله، تعداد سنبله، تعداد دانه در سنبله، تعداد دانه در بوته، تعداد دانه در واحد سطح، وزن هزار دانه، شاخص برداشت و عملکرد دانه در واحد سطح برای تیمارهای مختلف در مزرعه اندازه گیری گردید. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اثر بنیه بذر در آزمایشگاه برکلّیه صفات ارزیابی شده و در مزرعه بر سرعت و در صد سبز شدن، در صد پوشش زمین، تعداد پنجه های بارور، تعداد سنبله در مترمربع، تعداد دانه و عملکرد در واحد سطح معنی دار بود. مقایسه میانگین تیمارها نشان داد کلیه این صفات درگیاهان حاصل از توده های بذری قوی v1,v2 نسبت به گیاهان حاصل از توده های بذری ضعیف v3,v4 برتری داشتند. عملکرد برای گیاهان حاصل از توده بذری v3,v4 (بذور با قدرت پایین ) 48-32 درصد کمتر از گیاهان حاصل از توده بذر v1 (قوی ترین بذور) بود. در مقایسه واریته ای به دلیل تاثیر قابل توجه کیفیت بذر بر عملکرد گندم ضرورت تولید بذور با قدرت بالا و همچنین جدا سازی اثرات ژنوتیپ از اثرات فرسودگی بذر روشن تر گردید.