بررسی تنوع ژنتیکی لینه های F3 حاصل از تلاقی دو رقم آذر 2 × 87-Zhong 291 با استفاده از صفات زراعی و مورفولوژیکی در شرایط دیم

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی جمعیت در حال تفرق (f3-plants) به دست آمده از تلاقی رقم آذر2 با رقم 87-zhong291 از نظر صفات زراعی و ظاهری، آزمایش آگمنت با 374 لینه f3 و چهار رقم شاهد طرح ریزی شد. از چهار رقم با نام های آذر2، 87-zhong291، kharchia و superseri?2 به عنوان ارقام شاهد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 7 تکرار استفاده گردید. عمل آبیاری فقط یک بار برای سبز شدن انجام گرفت و تا زمان برداشت شرایط دیم ( عدم آبیاری) اعمال گردید. در طول فصل رشدی و پس از برداشت صفات زراعی نظیر مدت زمان کاشت تا ظهور سنبله بر حسب روز، ارتفاع بوته، طول پدانکل، طول سنبله اصلی، وزن سنبله اصلی، تعداد سنبلچه در سنبله اصلی، تعداد دانه های سنبله اصلی، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیکی، عملکرد دانه و شاخص برداشت یادداشت برداری و اندازه گیری شدند. پس از تصحیح داده ها، اطلاعات مربوط به هر صفت با استفاده از شاخص های مختلف آماری جمع بندی شده و وجود تنوع در این جمعیت از نظر صفات مورد بررسی به اثبات رسید. بیشترین انحراف معیار مربوط به صفت ارتفاع بوته و کمترین آن مربوط به شاخص برداشت مشاهده گردید. برای بررسی رابطه خطی بین صفات از روش محاسبه همبستگی پیرسون استفاده گردید. از طریق ضریب همبستگی اهمیت صفت طول پدانکل در مناطق دیم مشخص گردید، ولیکن هیچ رابطه ای بین طول ریشک و وزن سنبله اصلی مشاهده نشد. برای حذف اثر صفات غیر موثر یا کم تاثیر در مدل رگرسیونی بر روی صفت عملکرد دانه از رگرسیون گام به گام استفاده گردید و مشخص شد که 98 درصد تغییرات و تنوع موجود بین ژنوتیپ ها از نظر عملکرد دانه در اثر تنوع های حاصل از صفات وزن سنبله اصلی، شاخص برداشت و عملکرد بیولوژیکی می باشد. تجزیه به عامل ها جهت اختصاص و گروه بندی صفات به عوامل مختلف براساس مقادیر ضرایب عاملی حاصل از چرخش عامل ها به روش وریماکس انجام گرفت و چهار عامل برای توجیه تنوع شناسایی شدند. در نهایت با توجه به تنوع بالای جمعیت مورد ارزیابی و امکان استخراج لینه های با خصوصیات مطلوب برای کشت در مناطق دیم، پیشنهاد گردید تا رسیدن به خلوص مدیریت این جمعیت ادامه یابد.