تجزیه پایداری و سازگاری عملکرد دانه در ژنوتیپ‌های گندم دوروم

هدف از این تحقیق تجزیه اثرات متقابل ژنوتیپ و محیط بر روی عملکرد دانه 18 ژنوتیپ پیشرفته گندم دوروم و دو رقم شاهد سرداری (گندم نان) و زردک ( گندم دوروم) با استفاده از تجزیه مدل اثرات اصلی افزایشی و ضرب پذیر (ammi) و همچنین ارزیابی ژنوتیپ‌ها، محیط‌ها و اثرات متقابل آنها با استفاده از آماره های پایداری امی و اکووالنس ریک می باشد. آزمایشات در چهار ایستگاه تحقیقات دیم کشاورزی کرمانشاه، ایلام، مراغه و شیروان در دو شرایط دیم و آبیاری تکمیلی در سه سال زراعی (86-1384) اجرا شدند. نتایج حاصل از تجزیه امی نشان داد که اثرات اصلی ژنوتیپ، محیط، اثرات متقابل (ge) و سه مولفه اول اثر متقابل معنی‌‌دار می باشند (01/0 > p). نتایج تجزیه امی نشان داد که بای پلات امی قادر به تفکیک ژنوتیپ‌های با سازگاری ویژه و عمومی و محیط‌های با قدرت تفکیک بالا از محیط‌های ضعیف می‌‌باشد. بر اساس نتایج تجزیه امی و پارامترهای پایداری مورد بررسی ژنوتیپ g9 با بالاترین میزان عملکرد دارای بیشترین پایداری بود در صورتیکه ژنوتیپ‌های g16، g17 وg18 با بیشترین تاثیر در اثر متقابل ناپایدارترین ژنوتیپ‌ها بودند. نتایج حاصل از توصیه ژنوتیپ‌ها برای مکانهای مورد مطالعه در مدل امی نشان داد که ژنوتیپ‌های g15، g9 و g12 بیشترین سازگاری را به شرایط دیم و آبیاری تکمیلی در کرمانشاه داشتند. ژنوتیپ‌های با منشا ایکاردا (g16، g17، g18) دارای سازگار ویژه به شرایط دیم و آبیاری تکمیلی ایلام بودند. ژنوتیپ‌های g15، g1 و در شرایط دیم و ژنوتیپ‌های g15 و g16 در شرایط آبیاری تکمیلی بهترین سازگاری و پتانسیل عملکرد را به شرایط مراغه داشتند. در شیروان ژنوتیپ‌های با سازگاری ویژه شامل g15، g9 و g1 بودند. ژنوتیپ g15 در کرمانشاه، مراغه و شیروان جز برترین ژنوتیپ‌ها بود و توانایی سازگاری عمومی بالایی به محیط‌های مورد مطالعه داشت.