گزینش ژنوتیپ ‌های برتر کینوآ (chenopodium quinoa willd.) درمنطقه کاشمر به روش تحلیل نموداری

کینوآ (chenopodium quinoa willd.) به دلیل تحمل بالا به تنش ‌های خشکی و شوری به عنوان یک گیاه جدید موردتوجه قرار گرفته است. به‌منظور شناسایی و گزینش ژنوتیپ‌های مطلوب کینوآ، 10 ژنوتیپ کینوآ در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی کاشمر طی دو سال 1397 و 1398 کشت و مورد مطالعه قرار گرفتند. تجزیه واریانس مرکب داده‌ها نشان داد که اثر ژنوتیپ برای همه صفات در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود در حالی که اثر متقابل ژنوتیپ×سال فقط برای صفت عملکرد معنی‌دار بود. میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ‌های کینوآ در مجموع دو سال آزمایش، در دامنه‌ای بین 812 (q31) تا 1246 (titicaca) کیلوگرم در هکتار قرار داشت. از تجزیه‌های بای‌پلات ژنوتیپ×صفت (gt) و بای‌پلات ژنوتیپ×عملکرد×صفت (gyt) جهت بررسی اهداف این پژوهش استفاده شد. همبستگی عملکرد دانه با صفات طول گل‌آذین، وزن هزار دانه و میزان ساپونین دانه مثبت و قوی بود درحالی که با صفات تعداد گل‌آذین، ارتفاع بوته و قطر طوقه منفی و قوی بود. براساس نتایج gt‌بای‌پلات در این پژوهش مشخص شد که ژنوتیپ‌های دارای عملکرد بالا، از طول گل‌آذین و وزن هزار دانه بالاتر و تعداد گل‌آذین، قطر طوقه و ارتفاع بوته کمتر برخوردار بودند. براساس نتایج gyt‌بای‌پلات در این پژوهش بهترین ژنوتیپ‌ها در منطقه کاشمر براساس عملکرد دانه، وزن هزار دانه، طول گل‌آذین بالاتر، ارقام titicaca، giza1 و redcarina بودند.

selection of quinoa superior genotypes using geraphical methods in kashmar region

quinoa (chenopodium quinoa willd.) is an annual seed crop from the andean region of south america. the broad adap‌tation, high nutritional value, and health benefits of quinoa have contributed to its recent rise in popularity across the globe (hinojosa et al., 2019).quinoa seeds provide a high-quality protein diet to humans, as they typi‌cally contain significant amounts of the nine essential amino acids (wu, 2015). quinoa also possesses high concentrations of iron, calcium, and phosphorus (wu, 2015; vilcacundo and hernández-ledesma, 2017), has unique extrusion properties (kowalski et al., 2016), and has important end-use quality and consumer acceptance characteristics (aluwi et al., 2017). quinoa has the capacity to grow and adapt to marginal environments in many regions across the globe, and it exhibits notable tolerance to abiotic stressors such as drought and salinity (ruiz et al., 2014, 2016; hinojosa et al., 2018). in breeding studies, when trying to develop a cultivar trait, it is possible to disrupt another trait. for this reason, the genotype × yield × trait (gyt) biplot evaluates all the traits together and provides more accurate results. in this regard, quinoa breeders should know whether any trait is negatively or positively correlated with grain yield. the aim of this study was to assess genotypes evaluation and trait profiles of quinoa using the gyt and gt biplot techniques and characterization of quinoa based on multiple traits under irrigation conditions.materials methods 10 quinoa genotypes (g1-g10) were studied during 2017 and 2018 at kashmar agricultural research station. the experimental design was a randomized complete block with three replications. several main traits i. e., days to heading (dh), days to maturity (dma), plant height (plh), thousand kernel weight (tkw), length of inflorescences (li), saponin content (s) and grain yield (gy) were recorded for all genotypes. genotype by yield by trait (gyt) biplot and genotype by trait (gt) biplot methods were used to select and characterize superior genotypes based on multiple traits. the combined analysis of variance for gy and other traits was conducted using adel-r software. the gyt biplot and gt biplot methodologies were employed to select and characterize quinoa genotypes based on multiple traits using gea-r software.