ﺑﺮرﺳﻲﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻓﻨﻮﻟﻮژﻳکی، ریختی و فیتوشیمی ژﻧﻮﺗﻴﭗ ﻫﺎی زیره سبز در شرایط آب و هوایی مشهد

به منظور بررسی خصوصیات فنولوژیک، ریختی و فیتوشیمی اکوتیپ‌های زیره سبز ((cuminum cyminum، آزمایشی با تعداد 24 اکوتیپ زیره سبز از نقاط مختلف کشور در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در مشهد در سال زراعی 1395-1394 به اجرا درآمد. نمونه‌های بذرو تمام اکوتیپ ها ابتدا در گلخانه کشت و سپس به مزرعه منتقل و در شرایط آبیاری قطره‌ای و در قالب بلکوهای کامل تصادفی با سه تکرارکشت شدند. خصوصیات فنولوژیکی از مرحله ساقه رفتن، 50% گلدهی و رسیدگی فیزولوژیکی ثبت و نیز صفات ریخت شناسی شامل ارتفاع بوته، تعداد انشعابات و همجنین عملکرد و اجزاء عملکرد اندازه گیری شد.نتایج نشان داد تعداد چتر در بوته 15.5-8.7 عدد، تعداد چترک در چتر 43 عدد، دانه در چترک 23-13عدد، وزن هزار دانه 4.2-2.8 گرم، زیست توده هر گیاه 226 گرم، عملکرد دانه هرگیاه 82 گرم، درصد اسانس 3.11-0.99 و عملکرد اسانس 0.2-0.02 گرم در بین‌ اکوتیپ ها دارای تفاوت معنی داری(0.01≤p) می باشد. تجزیه رگرسیون چندگانه خطی نشان داد وزن بوته اولین صفتی بود که وارد مدل رگرسیونی شد و به تنهایی 51 % از تغییرات مربوط به عملکرد اسانس را توجیه نمود. تجزیه علیت نشان داد که صفت وزن بوته در درجه اول و سایر صفات تعداد چترک، تاج و پوشش و وزن هزار دانه بیشترین اثر مستقیم بر عملکرد اسانس گیاه داشت. برای دوری و یا نزدیکی اکسشن ها از تجزیه خوشه‌ای و تجزیه به مولفه های اصلی استفاده شد. دو مولفه اول در زیره سبز 71% از کل تغییرات متغییرها را توجیه نمود.