بررسی آلودگی شیر به برخی از فلزات سنگین (سرب، کادمیوم، کروم، نیکل و جیوه) در گاوداری‌های استان قزوین و اثرات آن بر سلامتی انسان

هدف از انجام پژوهش حاضر ارزیابی غلظت برخی از فلزات سنگین در شیر تولیدی گاوداری‌های صنعتی استان قزوین بود. برای انجام این تحقیق با مراجعه مستقیم نمونه‌های شیر مربوط به 35 گله صنعتی گاو شیری تحت پوشش اتحادیه دامداران استان قزوین در شهرستان‌های مختلف استان شامل آبیک، قروین، تاکستان، بوئین‌زهرا و البرز در دو روز متوالی جمع‌آوری گردید. پس از نمونه‌گیری بلافاصله نمونه‌های اخذ شده به آزمایشگاه تخصصی اندازه‌گیری فلزات سنگین ارسال شد و میزان فلزات سنگین شامل سرب، کادمیوم، کروم، نیکل و جیوه در آنها اندازه‌گیری شد. سپس داده‌های حاصله در قالب طرح کاملاً تصادفی مورد آنالیز و بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که غلظت سرب، کادمیوم و کروم شیر به ترتیب 3.77±1.43، 2.24±0.70 و 1.27±1.07 میکروگرم در کیلوگرم بود و از نظر غلظت این عناصر بین شهرستان‌های مختلف تفاوت معنی‌داری وجود نداشت. میانگین غلظت نیکل و جیوه در شیر گاوداری های مورد مطالعه به ترتیب0.30±0.63 و 0.37±0.39 بود و از نظر غلظت نیکل و جیوه تفاوت بین شهرستان‌های مختلف استان معنی‌دار بود و سطح آلودگی شهرستان آبیک از نظر این عناصر بالاتر بود(0.02=p و 0.03=p ). در مجموع از آنجا که غلظت عناصر مورد بررسی کمتر از حداقل سطوح خطرساز است، شیر تولیدی در استان قزوین می‌تواند به عنوان یک محصول کم‌خطر از نظر غلظت فلزات سنگین (سرب، کادمیوم، نیکل، کروم و جیوه) جهت مصرف در تغذیه انسان تلقی گردد.

Assessment of milk contamination by some heavy metals (lead, cadmium, chromium, nickel and mercury) of dairy cattle herd in Qazvin province and its effects on human health

The aim of this study was to evaluate the concentration of some heavy metals in the milk produced by dairy farms in Qazvin province. For this study, milk samples of 35 industrial dairy herds under the auspices of the Livestock Breeders Union of Qazvin province in different cities including Abyek, Qazvin, Takestan, Buin Zahra and Alborz were collected by direct reference in two consecutive days. Immediately after sampling, the samples were sent to a specialized laboratory for measuring levels of heavy metals including lead, cadmium, chromium, nickel and mercury. Then, the obtained data were analyzed in a completely randomized design. The results showed that the concentrations of lead, cadmium and chromium in the produced milk were 1.43± 3.77, 0.70± 2.24 and 1.07±1.27 μg / kg respectively.  There was no significant difference in the concentration of these elements among different cities. The concentrations of nickel and mercury in the produced milk were 0.63± 0.30 and 0.39± 0.37 μg / kg respectively. In terms of nickel and mercury concentrations, the difference between different cities of the province was significant and in Abyek was higher than others (P=0.02 and p=0.02 respectively). In conclusion, concentrations of heavy metals (lead, cadmium, chromium, nickel and mercury) in milk produced in dairy farms was less than the standard levels, thus milk produced in Qazvin province can be considered as a healthy product from heavy metals (lead, cadmium, chromium, nickel and mercury) for human consumption.