بررسی اثرات خشکسالی بر وضعیت اقتصادی – اجتماعی کشاورزان، مطالعه موردی: گندمکاران شهرستان نهبندان

پدیده خشکسالی در طول نیمه دوم قرن بیستم نمود زیادی یافته است و موجب از دست رفتن محصولات کشاورزی و ظهور بلایای مختلف نظیر قحطی های گسترده شده است. این پژوهش با هدف بررسی اثرات خشکسالی بر وضعیت اقتصادی – اجتماعی کشاورزان گندمکار شهرستان نهبندان اجرا گردید. این تحقیق از نوع تحقیقات پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق حاضر را کشاورزان گندمکار شهرستان نهبندان در استان خراسان جنوبی تشکیل می دهند که تعداد آن ها برابر با 3817 بهره بردار است. حجم نمونه از طریق جدول مورگان و به تعداد 308 نمونه و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی سهمیه ای انتخاب شد. برای سنجش روایی ابزار تحقیق (پرسشنامه) از نظرات متخصصین و صاحب ‏نظران علمی و اجرایی و برای سنجش پایایی از ضریب کرونباخ آلفا پس از انجام آزمون مقدماتی استفاده شد (92/0=آلفا). نتایج تحلیل همبستگی نشان داد که بین میزان خشکسالی ادراکی توسط کشاورزان با متغیرهای میزان تحصیلات، درآمد و میزان مشارکت در دوره‏های آموزشی رابطه منفی و معنی دار وجود دارد. طبق نتایج اثرات خشکسالی بر وضعیت اقتصادی کشاورزان، در پنج عامل شامل افزایش هزینه های تولید، کاهش تولید گندم، کاهش توان اقتصادی کشاورز، کاهش توان تولیدی آتی کشاورز و خروج از بخش کشاورزی و اثرات اجتماعی خشکسالی بر وضعیت کشاورزان در پنج عامل افزایش آسیب‏های اجتماعی، کاهش سطح بهداشت و تغذیه، اثرات روحی روانی خشکسالی، بروز اختلافات اجتماعی و ایجاد فقر در جامعه دسته بندی شدند. و راهکارهای آموزشی- ترویجی به منظور کاهش اثرات خشکسالی، در پنج عامل ترویج عملیات زراعی مناسب، آموزش‏های مدیریت مزرعه، ترغیب کشاورزان به مقابله با خشکسالی، آموزش و توانمندسازی کشاورزان و ایجاد پایگاه دانش خشکسالی دسته بندی شدند.