بررسی تنوع عملکرد و کیفیت علوفه در جمعیت های فستوک گوسفندی (Festuca ovina) در دو شرایط آبی و دیم زنجان

به منظور دستیابی به جمعیت های پرمحصول با کیفیت بالای علوفه تعداد 12 جمعیت فستوک گوسفندی (festuca ovina ) در دو شرایط آبی و دیم مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات مورد بررسی، شامل عملکرد علوفه و نسبت برگ به ساقه و نیز صفات کیفی شامل قابلیت هضم، کربوهیدرات های محلول در آب، پروتیین خام، فیبرخام، دیواره سلولی بدون همی سلولز، و خاکستر کل بودند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اختلاف بین جمعیتهای مورد مطالعه در اکثر صفات بجز فیبر خام و خاکستر کل در سطوح احتمال 1 و 5 درصد معنی دار بود. در اختلاف اثر محیط * ژنوتیپ تنها صفت عملکرد علوفه در سطح یک درصد معنی دار شد. در شرایط دیم ژنوتیپ 10042 با منشا میانه با 1475 و در شرایط آبی ژنوتیپ 140502 با منشا گرگان با 3224 کیلوگرم علوفه خشک در هکتار بالاترین عملکرد را به خود اختصاص دادند. ضریب همبستگی بین صفات مورد مطالعه نشان داد که صفت نسبت برگ به ساقه بجز عملکرد علوفه آن هم فقط در کشت آبی با هیچ کدام از دیگر صفات همبستگی معنی دار نداشت. نتیجه تجزیه به مولفههای اصلی نشان داد که سه مولفه اصلی اول در مجموع 80 درصد از کل واریانس متغیرها را توجیه کردند. در مولفه اصلی اول درصد قابلیت هضم و درصد کربوهیدراتها (با اثر مثبت) و در مولفه اصلی دوم درصد فیبرخام (با اثر مثبت)، و درصد خاکستر کل و درصد پروتیین خام (با اثر منفی) بیشترین اثر را داشتند. در مولفه سوم نیز نسبت برگ به ساقه (با اثر مثبت) بیشترین تاثیر را داشت. تجزیه کلاستر به روش ward، و نیز تجزیه بر اساس تجزیه به مولفههای اصلی برای صفات کیفی مورد مطالعه، 12 ژنوتیپ علف بره را به دو گروه مجزا تقسیم کرد. مقایسه میانگین صفات عملکرد علوفه بین دو کلاستر نشان داد که در مجموع ژنوتیپ های کلاستر 1 برتر از ژنوتیپ های کلاستر 2 می باشند. نتایج نشان داد که در شرایط آبیاری مقدار علوفه تولیدی این گیاه در مقایسه با سایر گیاهان علوفه ای مثل یونجه و ذرت به نسبت کم است ولی در شرایط دیم میانگین عملکرد علوفه خشک قابل مقایسه با ظرفیت تولید علوفه در مراتع می باشد و می توان از آن برای احیا مراتع و احداث چراگاههای مصنوعی استفاده نمود.