تاثیر مدیریت چرای دام بر بهبود خصوصیات خاک ها در مراتع ییلاقی چهار باغ استان گلستان

چرای شدید دام، راهپیمایی و حضور مداوم آن در عرصه اکوسیستم های مرتعی سبب تخریب خاک می گردد. در تحقیق حاضر میزان اثر شدت های مختلف چرا بر برخی پارامترهای خاک شامل درصد رطوبت خاک، وزن مخصوص ظاهری خاک، هدایت الکتریکی (ec)، اسیدیته (ph) و درصد ذرات شن، سیلت، رس در شرایط بدون چرا، چرای متوسط و مناطق با چرای شدید (بحرانی) شامل حریم روستا، حریم آغل و حریم آبشخور در مراتع چهارباغ استان گلستان مطالعه شد. پس از نمونه برداری سیستماتیک تصادفی از خاک در دو عمق (20-0 و 40-20 سانتی متر) در پنج محل و اندازه گیری آزمایشگاهی عوامل، آزمون تجزیه واریانس یک طرفه برای انجام آزمون تساوی میانگین های پارامترها در سایت ها و عمق های مورد نظر و آزمون دانکن برای مقایسه میانگین ها و گروه بندی آنها انجام شد. نتایج تجزیه و تحلیل این تحقیق بیانگر آن است که چرای دام تغییرات عمده تری را در عمق اول خاک نسبت به عمق دوم ایجاد کرده است. آنالیزهای آماری نشان داد، اعمال قرق بیش از ده سال به دلیل بارندگی و اقلیم مناسب حاکم بر منطقه، توانسته است برخی خصوصیات خاک را در مقایسه با سایت چرای متوسط بهبود بخشد بطوریکه میزان وزن مخصوص ظاهری عمق اول و اسیدیته هر دو عمق را کاهش و درصد رطوبت عمق اول را افزایش داده و تغییری در درصد ذرات خاک نداشته است. با چشم پوشی از سایت آغل به دلیل برخورداری از شرایط استثنایی خود ناشی از اضافه شدن حجم زیاد فضولات در آن، هر چه تراکم دام و میزان حضور دام در عرصه بیشتر باشد سبب افزایش وزن مخصوص ظاهری و کاهش رطوبت نگهداری عمق اول می گردد بطوریکه حریم روستا به دلیل تمرکز تمامی دام های منطقه بیشتر دچار کاهش تنزل کیفیت خاک گشته است. خاک حریم آغل نیز با مسیله بالارفتن هدایت الکتریکی و وزن مخصوص ظاهری خاک مواجه شده است. با توجه به نتایج مربوط به منطقه کلید اگر شدت چرای منطقه در حد متوسطی باشد خصوصیات خاک مرتع نسبت به مناطق بحرانی کمتر دچار تنزل کیفیت خاک می گردد و می تواند تولید پایداری داشته باشد. پیشنهاد می شود به دلیل نقش موثر اثبات شده قرق در منطقه از این روش برای احیای سایت های با شدت چرای بالا مخصوصا حریم روستا استفاده گردد. کاهش تراکم دام در نقاط بحرانی از طریق افزایش تعداد آبشخورها و محل های استراحت دام در عرصه نیز از دیگر روش های کاهش شدت تخریب سایت های بحرانی خواهد بود.