مطالعه بیوماس اندام هوایی و زیرزمینی گونه درمنه دشتی در شدت های چرای متفاوت در استان سمنان

بیوماس گیاهان به عنوان جز مولد، مهم ترین و حساس ترین بخش از یک اکوسیستم است که بطور مستقیم تحت تاثیر چرا قرار می گیرد. چرا نه تنها اندام هوایی بلکه ممکن است اندام زیرزمینی را نیز مورد تغییرات منفی قرار دهد. با توجه به وسعت زیاد درمنه زارها در کشور، استفاده دام از این گونه به عنوان علوفه، عدم وجود اطلاعات کافی از کمیت بیوماس اندام هوایی و زیرزمینی این گونه و اثر شدت های مختلف چرای دام (چرای سنگین، چرای متوسط و قرق) بر اجزا و رابطه بیوماس اندام هوایی و زیرزمینی، درمنه زارهای ناحیه قوشه در استان سمنان مورد بررسی قرار گرفت. نمونه برداری از پوشش گیاهی به روش تصادفی سیستماتیک در قالب 20 پلات 1×1 متر مربعی و در طول 2 ترانسکت به طول 200 متر انجام شد. در هر پلات درصد پوشش تاجی، تراکم و ابعاد هر پایه درمنه ثبت گردید. به منظور تعیین بیوماس اندام هوایی و زیرزمینی اقدام به نمونه برداری کامل از بیوماس اندام هوایی و زیرزمینی از 3 عمق 25-0، 50-25 و 75-50 سانتی متری شد. برای تعیین رابطه میان خصوصیات اندام هوایی (حجم و وزن اندام هوایی) و اندام زیرزمینی در هر یک از مناطق از رگرسیون خطی ساده استفاده شد. نتایج بیانگر وجود ارتباط معنی دار بین برخی پارامترهای مربوط به پوشش گیاهی نظیر حجم و بیوماس اندام هوایی و بیوماس اندام زیرزمینی می باشد. بنابراین روابط موجود به منظور تخمین بیوماس اندام هوایی و زیر زمینی و در نهایت بیوماس کل جامعه گیاهی در واحد سطح با درجه اطمینان قابل قبول در مطالعات آتی قابل استفاده خواهد بود. بطور کلی کمیت بیوماس اندام زیرزمینی در همه تیمارهای مورد مطالعه روند کاهشی را با افزایش عمق خاک نشان داد به گونه ای که بیش از 90 درصد از بیوماس ریشه ها در هر سه تیمار مورد مطالعه، در عمق50-0 سانتی متری از سطح خاک پراکنش یافته است و به همین دلیل این عمق به عنوان عمق موثر در نمونه برداری ها جهت مطالعات در مراتع می تواند در نظر گرفته شود. نتایج نشان داد که کاهش بیوماس اندام هوایی و زیرزمینی گیاهان ارتباط مستقیم با شدت چرا و حجم برداشت از اندام هوایی گیاهان بوده و رشد و توسعه ریشه و اندام هوایی در مناطق با چرای سنگین در مقایسه با مناطق تحت چرای متوسط به شدت محدود شده است.کمترین و بیشترین میزان بیوماس ریشه ای به ترتیب معادل 78/. و 5/1 برابر وزن اندام هوایی در دو تیمار قرق و چرای سنگین می باشد و عدم تغییر محسوس بیوماس اندام زیرزمینی در تیمار چرای متوسط نسبت به تیمار قرق را می توان به فشار چرای کمتر در این تیمار نسبت داد که لازم است در این خصوص تحقیقات بیشتر و جامع تر در دیگر رویشگاه های این گونه در کشور انجام گیرد.