بررسی خصوصیات شکل – اقلیم شناسی خندق ها به منظور طبقه بندی مناطق خندقی شده در استان زنجان

در این پژوهش ابتدا مکان های فرسایش خندقی در استان زنجان مورد شناسایی قرار گرفت و مرز های آنها ترسیم گردید. نقشه اقلیم دمارتن گسترده منطقه تهیه و از بین مناطق خندقی در هر اقلیم دو منطقه که مساحتی بیش از 500 هکتار داشتند انتخاب شدند. از هر منطقه یک معرف و دو تکرار جهت اندازه گیری ویژگی های طبیعی و مورفومتریک، علل ایجاد، کاربری اراضی و برداشت نمونه خاک انتخاب شدند. نتایج بررسی ها نشان می دهد استان زنجان دارای 57 منطقه خندقی با مساحتی حدود 55270 هکتار و 9 طبقه اقلیمی به روش دومارتن گسترده می باشد. خندقها در سه اقلیم نیمه خشک سرد، نیمه خشک فراسرد و نیمه خشک معتدل پراکنش دارند. اقلیم نیمه خشک سرد در برگیرنده بخش زیادی (91/64 درصد) از خندق های استان زنجان می باشد. پلان ها عموماً پنجه ای و خطی، شکل مقطع عرضی آنها v و u شکل، پلان پیشانی ها مایل و نقطه ای و شکل نیمرخ پیشانی آنها مایل و مکان خندق ها در خط القعر شیب ها و در امتداد زهکش های طبیعی منطقه می باشند. خندق ها از نظر عمق در کلاس متوسط (یک تا 10 متر) قرار دارند. بافت خاک آنها عمدتاً رسی لومی و لوم رسی، رسی تا رس سیلت دار می باشد. کاربری اراضی اطراف آنها مرتع و زراعت دیم می باشد. علل عمده ایجاد و گسترش خندق ها را می توان در سه عامل فرسایش پذیری خاک، تخریب پوشش گیاهی و تغییر کاربری اراضی خلاصه کرد. خندق های مورد تحقیق به مراتع، اراضی کشاورزی و جاده ها خسارات وارده نموده اند که کل خسارات وارده در آبکندهای استان زنجان برابر 9/2226 میلیارد ریال برآورد می گردد.