بررسی مقایسه‌ای مدل های ICD و ESAs به منظور تهیه نقشه بیابان‌زایی در منطقه نیاتک سیستان

بیابان‌زایی1 نتیجه یک سری فرایند‌های مهمی است که دو عامل تغییرات اقلیمی و فعالیت های بشری جز مهمترین این فرایند‌ها می‌باشند. مناطق خشک و نیمه خشک سطح وسیعی از کشور را اشغال می کنند. منطقه سیستان به عنوان نمونه‌ای بارز از مناطق بیابانی کشور می‌باشد و فرسایش بادی از مهمترین عوامل تخریب و هدررفت خاک در این منطقه به حساب می‌آید، از این رو، پهنه بندی خطر بیابان‌زایی با استفاده از دو مدل icd 2 و مدل esas 3 مورد ارزیابی قرار گیرد. برای این کار ابتدا عوامل موثر بر فرایند بیابان‌زایی با توجه به شرایط منطقه شناسایی شده و با استفاده از جداول مربوطه مورد ارزیابی قرار گرفته است. با توجه به شرایط منطقه، مشخص شده که چهار عامل پوشش گیاهی، خاک، اقلیم و مدیریت کاربری اراضی از جمله عوامل اصلی موثر بر این فرایند می‌باشند. نتایج بدست آمده از دو روش ارزیابی انجام شده نشان می‌دهد که روش icd شدت بیابان‌زایی منطقه را در چهار طبقه آرام (6/625 هکتار معادل 13درصد کل منطقه)، متوسط (7/1502 هکتار معادل 32درصد از کل منطقه)، زیاد (3/1962 هکتار معادل 7/40درصد کل منطقه) و طبقه شدید (/730 هکتار معادل 2/15درصد کل منطقه) طبقه‌بندی کرده و روش esas منطقه مورد مطالعه را فقط در طبقه بحرانی قرار داده است. بطوری که 68 درصد از منطقه در زیر طبقه بحرانی شدید c3، کمتر از 1 درصد از منطقه در طبقه بحرانی متوسط c2 و 31 درصد از منطقه در زیر طبقه بحرانی کم c1 قرار دارد. با توجه به شرایط منطقه نتایج ارایه شده در روش icd که در بالا ذکر شده‌اند چندان با واقعیت مطابقت نداشته زیرا در این روش محدوده‌هایی از منطقه در طبقه‌های غیر حساس یا آرام طبقه‌بندی شده اند. اما همانطور که مشخص است و در منطقه مورد مطالعه قابل مشاهده می‌باشد، در نقشه تهیه شده از روش esas، منطقه کاملاً در زیرطبقه های بحرانی طبقه‌بندی شده و با شرایط طبیعی منطقه کاملاً مطابقت دارد.