بررسی روند تغییرات نیتروژن کل، فسفر و پتاسیم قابل استفاده در ایستگاه‌های پخش سیلاب کشور

اهمیت پخش سیلاب بر خصوصیات خاک غالباً ناشی از ته‌نشینی مواد معلق بر روی زمین‌های فرسوده است که آن‌ها را به اراضی بارور تبدیل نموده و موجب رونق کشاورزی می‌شود. ورود حجم زیادی از سیلاب که اغلب دارای برخستگاه متفاوتی می‌باشند، به مرور زمان سبب بروز تغییراتی در حاصلخیزی خاک از جمله مقادیر نیتروژن کل، فسفر و پتاسیم قابل استفاده می‌شود. به منظو تعیین روند تغییرات این عناصر در اثر پخش سیلاب، پژوهشی در این زمینه در 13 ایستگاه منتخب پخش سیلاب کشور در قالب یک پروژه ملی انجام گرفت. در این تحقیق مناطق اجرای طرح بر مبنای مشخصات و خصوصیات خاک، ویژگی‌های خاص حوزه آبخیز و شرایط حاکم بر عرصه پخش سیلاب گروه بندی شدند. پس از انتخاب نوارها در هریک از عرصه‌های پخش، با استفاده از شبکه‌بندی مبادرت به نمونه‌برداری به روش سیستماتیک – تصادفی گردید. با توجه به توزیع غیر نرمال داده ها (بر اساس تست کولموگروف- سمیرنوف)، از آزمون ناپارامتری (kruskal & wallis) به منظور تجزیه و تحلیل آماری استفاده شد (اهدایی، 1359). بررسی نتایج نشان داد که تغییرات درصد نیتروژن کل در ایستگاه های گروه 1 و 3، در سال آخر نسبت به سال اول اجرای طرح روند افزایشی داشت. به طوری که درصد نیتروژن کل در گروه 1، از 03/0، 03/0 و 02/0 درصد در نوارهای اول تا سوم در سال اول به ترتیب به 04/0، 03/0 و 03/0 درصد در سال آخر رسید. همچنین تغییرات فسفر قابل استفاده در ایستگاه های گروه 1 و 2، در سال آخر نسبت به سال اول اجرای طرح روند افزایشی داشته است. به طوری که فسفر قابل استفاده در گروه 1، از 1/3، 03/5 و 99/3 میلی‌گرم در کیلوگرم در نوارهای اول تا سوم در سال اول به ترتیب به 93/7، 09/9 و 89/5 میلی‌گرم در کیلوگرم در سال آخر رسید. همچنین فسفر قابل استفاده در عمق اول تا سوم گروه 2، از 35/7، 17/5 و 01/2 میلی‌گرم در کیلوگرم در سال اول به ترتیب به 25/9، 85/6 و 14/6 میلی‌گرم در کیلوگرم در سال آخر و در گروه 3، از 23/4، 1/3 و 74/4 میلی‌گرم در کیلوگرم در سال اول به ترتیب به 34/9، 95/6 و 72/6 میلی‌گرم در کیلوگرم در سال آخر رسید. میزان پتاسیم قابل استفاده در گروه 1، در تمامی نوارها با گذشت زمان روند کاهشی را نشان داد. به طوری که از 127، 133 و 128 میلی‌گرم در کیلوگرم در نوارهای اول تا سوم در سال اول به ترتیب به 111، 118 و 113 میلی‌گرم در کیلوگرم در سال آخر رسید. اگرچه بستر اولیه عرصه‌های پخش سیلاب از نظر مواد آلی و حاصلخیزی خاک فقیر می‌باشند، اما در مجموع پخش سیلاب باعث بهبود شاخص‌های حاصلخیزی در خاک سطحی عرصه‌های پخش سیلاب شده است؛ بی‌شک برای رسیدن به شرایط ایده آل نیاز به گذشت زمان بیشتری می‌باشد.