کارآمدی روش اولتراسونیک در انتشار و تفکیک ذرات اولیه خاک های مرتعی با مدیریت متفاوت

مدیریت مرتع با تغییر نوع و میزان پوشش گیاهی، کیفیت مواد آلی ورودی به خاک و سرعت تجزیه ماده آلی خاک موجب تضعیف یا تشدید عوامل سیمانی کننده ذرات اولیه خاک می شود. معمولاً، به منظور بررسی اثرات مدیریت اکوسیستم و تغییر کاربری اراضی بر کمپلکس های آلی-معدنی و اجزا ماده آلی خاک، جز بندی فیزیکی خاک به روش های مختلف صورت می پذیرد، زیرا تفکیک فیزیکی ذرات اولیه خاک در مقایسه با تفکیک شیمیایی، اثرات مخرّب کمتری بر ماده آلی خاک دارد. با این وجود، تفکیک و انتشار کامل خاکدانه ها و ذرات خاک، پیش فرض اساسی برای حصول نتایج مطمین در روش تفکیک فیزیکی قلمداد می گردد. از این رو، هدف این مطالعه بررسی کارامدی روش اولتراسونیک در انتشار و تفکیک کامل ذرات اولیه خاک برخی مراتع حفاظت شده زاگرس مرکزی بود. نمونه های خاک از عمق صفر تا 15 سانتی متری اراضی تحت قرق و چرای مفرط در سه منطقه سبزکوه، بروجن و شیدا تهیه گردید. فراوانی نسبی ذرات خاک در نمونه‌ها به دو روش فیزیکی (اولتراسونیک) و شیمیایی (کالگون) با استفاده از هیدرومتر اندازه‌گیری شد. نتایج تفکیک فیزیکی حاکی است انرژی اولتراسونیک لازم به منظور جداسازی کامل ذرات اولیه خاک بین 386 تا 1545 ژول بر میلی لیتر متغیّر و به نوع مدیریت مرتع، میزان ماده آلی در خاک کل و در اجزا (فرکشن) بستگی دارد به طوری که، در منطقه سبزکوه در مدیریت چرای آزاد 902 و در مدیریت قرق 1545 ژول بر میلی لیتر بود. این انرژی بهینه برای انتشار کامل ذرات در منطقه بروجن برای مدیریت چرای آزاد 386 و برای مدیریت قرق 644 ژول بر میلی لیتر بود، در حالی که در منطقه شیدا در مدیریت چرای آزاد 644 و در مدیریت قرق 1159 ژول بر میلی لیتر به دست آمد. نتایج این پژوهش نشان داد (1) واسنجی انرژی خروجی اولتراسونیک برای هر خاک با نتایج حاصل از روش های استاندارد (کالگون) و وجود همسبتگی قوی بین هر دو روش ضروری است و (2) روش اولتراسونیک تفکیک و انتشار کامل خاکدانه ها و ذرات اولیه لازم برای مطالعه ماده آلی خاک را به همراه دارد.