تحلیل آسیب‌پذیری محیطی حریم شهر کرج با استفاده از روش تحلیل سلسله‌ مراتبی

کاهش خسارت های جبران‌ناپذیر بحران های طبیعی در ایران نیازمند فهم صحیح علل و راهحل های کاهش آن ها است. در این ارتباط، شناسایی شدت آسیب‌پذیری از جنبه‌های مختلف؛ محیطی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و روانی و میزان آمادگی جامعه در برابر آنها به عنوان تعیین‌کننده اصلی بحران معرفی می شود. تبدیل شهر کرج به مرکز استان البرز و مهاجرت و افزایش روزافزون جمعیت و سکونت در شهر و حریم آن از مباحث مهم در استان تازه تاسیس البرز است. اساسی‌ترین اقدام برای جلوگیری از وارد شدن خسارات، آگاهی از کم و کیف امکانات و محدودیت‌های محیط طبیعی منطقه از جمله ویژگی‌های منابع آب و مخاطرات طبیعی است. براین مبنا برای مدل‌سازی پهنه‌های خطر و آسیب‌پذیر حریم شهر کرج پایگاه لایه های اطلاعاتی از نقشه‌های پایه طبیعی تشکیل گردید که شامل؛ زمین‌شناسی، گسل، خاک، میزان و جهت شیب، کاربری اراضی، تیپ اراضی، هیدرولوژی و پوشش سطحی است. در این مطالعه با بکارگیری فرایند تحلیل سلسله مراتبی (ahp) معیارها و زیرمعیار های موثر در تصمیم گیری به روش زوجی مقایسه شدند، اولویت و وزن هر یک از آنها به روش پرسشنامه خبره دلفی محاسبه گردید. با توجه به مقادیر کمی وزن هر یک از عوامل، نقشه وزنی هر عامل تهیه و در نهایت اقدام به تهیه نقشه آسیب‌پذیری با استفاده از لایه های وزنی و ضریب وزنی مربوط به هر یک از معیارها گردید. نتایج حاصل از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی به دلیل دخالت دادن تعداد زیادی از معیارها می تواند با واقعیت زمینی منطبق باشد. بر مبنای معیارهای مورد سنجش و انجام همپوشانی لایه ها در محیط gis مهمترین عوامل آسیب پذیری محیطی منطقه منطبق بر سه مخاطره زمین لرزه، سیلاب و حرکات دامنه ای بدست آمد. تمرکز مجموع عوامل خطرخیز طبیعی همچون گسل ها، شیب های تند و آبراهه های متعدد در نوار کوهستانی حریم کرج باعث گردیده تا از جنبه های مختلف بخش‌های شمالی و شمال‌شرقی محدوده حریم شهر کرج از آسیب‌پذیری بالایی برخوردار باشد. در مقابل بخش‌های مرکزی و جنوبی با ویژگی دشت های با شیب ملایم در محدوده آسیب‌پذیری پایین قرار دارند.