تحلیل پایداری بندهای سنگی ملاتی آبخیز کِلِستان شیراز

ارزیابی عملیات آبخیزداری اطلاعات باارزشی را برای برنامه‌ریزی بلند‌مدت در اختیار مدیران و تصمیم‌گیران قرار می‌دهد. این ارزیابی در  70 بند کوتاه سنگی ملاتی در آبخیز کِلِستان شیراز اجراشده در سال 1385 انجام شد. با برداشت‌های میدانی اطلاعات سازه‌ها نظیر موقعیت، تعداد، نوع سازه، وضعیت مصالح، کارآیی فعلی، وضعیت تخریب (شدت و محل)، نوع و عامل‌های آسیب‎دیدگی سازه‎ها در برگه‌های اطلاعاتی ثبت، و نقشه‌ی پراکنش سازه‎ها تهیه شد. پایداری در برابر نشست، واژگونی و لغزش بررسی شد. آب‌دهی طراحی بندها با دوره‌ی بازگشت‎های متفاوت مشخص، و بیش‌ترین آب‌دهی رخ‌داده در طول دوره‎ی پژوهش تعیین شد. نتایج نشان داد که از آن‌جا که از زمان ساخته‌شدن تا ارزیابی (سال 1393) آب‌دهی پیش‌بینی‌شده‌ی بندهای کوتاه با دوره‌ی بازگشت 25 ساله رخ نداده است، براساس آب‌دهی نمی‌توان پایداری این بندها را ارزیابی کرد. نشست در هیچ‌یک از نقطه‌های اندازه‌گیری مشاهده نشد. تحلیل‎ها‌ نشان‌دهنده‌ی پایداری 98/6 % از بند‌ها از نظر واژگونی و لغزش بوده، و فقط 1 بند (1/4 %) به‌طور کامل تخریب شده است. اگرچه بندها دربرابر نشست، واژگونی و لغزش پایداری نشان‌دادند، نشانه‌های آسیب‎دیدگی در آن‌ها دیده شد. علت اصلی آسیب‎دیدگی بندها در این آبخیز به‌کاربردن مصالح نامناسب، آب‌شستگی و اجرا کردن نامناسب به‌ترتیب با احتمال تاثیر 53/7، 27/78 و 18/52 % است. برای جلوگیری از پدیده‎ی زیرشویی باید خاک بستر در محل قرارگیری بند برداشته و در لایه‎های مختلف متراکم شود.

Stability Analysis of Masonry Check Dams in the Kelestan Watershed

Assessing performance of watershed management activities will provide valuable information to managers and decisionmakers for longterm planning. Stability of 70 masonry check dams was evaluated that have been constructed on the Kelestan Watershed, Shiraz, in 2006. Relevant information of these structures, namely position, number, type competence of materials, current performance, degradation status (intensity and location), type and culprits of damage were recorded during field visits, and the distribution map of the structures was prepared. Stabilitiesagainst subsidence, overturning and sliding were also investigated. The designed discharge of the check dams was to be correlated with the different return periods during the elapsed time. The results showed that as the designed discharge of the check dams for a 25years return period had not occurred yet up to the evaluation date (2014), their stability cannot be evaluated based on the lower discharges. As to subsidence, no measurable settlement was discovered. Furthermore, 98.6 percent of the check dams showed stability against overturning and sliding and only1 (1.4 percent) of the check dams was collapsed completely. Signs of damage are observed in the check dams despite showing stability against subsidence, overturning and sliding. Poor quality building materials, unsuitable placement and piping are the main causes of damage on this watershed. To prevent the piping phenomenon, the soil under the structure must be removed and compacted in different layers.