ارزیابی فعالیت آنتی اکسیدانی و سایتوتوکسیک اکتینومایست‌های بومی ایران

بقه و هدف:از بین بیش از 23000 متابولیت ثانویه میکربی شناخته شده، 42% آنها از اکتینوباکترها جدا شده است. این متابولیت‌های ثانویه فعالیت زیستی وسیعی نظیر فعالیت‌های ضد ‌باکتریایی، ضد قارچی، ضد انگلی، ضد ویروسی، ضد تومور، سرکوب کننده ایمنی، حشره‌کش، ضد التهاب، آنتی‌اکسیدان و دیگر فعالیت‌ها را دارند. در سال‌های گذشته پژوهش‌های متعددی در مورد این فعالیت‌های زیستی در کشور انجام شده است، با این وجود گزارشی در مورد فعالیت آنتی اکسیدانی اکتینومایست‌های کشور منتشر نشده است. هدف این پژوهش بررسی توان تولید آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی از منابع میکروبی با منشا بومی است. مواد و روش:50 سویه اکتینومایست‌ ‌بومی ایران، ذخیره شده در مرکز کلکسیون میکروارگانیسم‌های دانشگاه تهران انتخاب شدند و پس از انجام مراحل اسپورزایی، پیش‌ تخمیر و تخمیر، عصاره مایع تخمیر با اتیل استات استخراج شد. فعالیت آنتی‌اکسیدانی عصاره‌های مایع تخمیر بدون حلال، به روش dpph با استفاده از مقایسه آنتی‌اکسیدان‌های اسیدآسکوربیک و bha مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین سمیت عصاره‌ها با استفاده از تست آرتمیا مورد بررسی قرار گرفت. سویه‌های منتخب دارای فعالیت به روش مولکولی شناسایی شدند. یافته‌ها:نتایج نشان داد که در میان 50 عصاره‌ اکتینومایست، 10% عصاره‌ها فاقد فعالیت آنتی‌اکسیدانی، 20% دارای فعالیت آنتی‌اکسیدانی بالا (200ic50 < )، 32% دارای فعالیت آنتی‌اکسیدانی متوسط (400 < ic50 < 200)، 8% از عصاره‌ها دارای فعالیت آنتی‌اکسیدانی پایین (600 < ic50 < 400) و30% عصاره‌ها دارای فعالیت آنتی‌اکسیدانی بسیار پایین( < ic50600) بوده‌اند. در تست سمیت سنجی بر آرتمیا مشخص شد که 50% عصاره‌های اکتینومایست فاقد سمیت، 30% از عصاره‌ها سمیت پایین، 16% از عصاره‌ها سمیت بالا و 4% از عصاره‌ها سمیت بسیار بالا داشتند. سه سویه منتخب دارای فعالیت آنتی‌اکسیدانی بر اساس نتایج آنالیز ژن 16–srrnaمتعلق به جنس streptomyces بوده‌اند.نتیجه گیری: در بررسی حاضر، از میان50 عصاره‌ی بررسی شده از نظر خاصیت آنتی‌اکسیدانی به روش dpph و فعالیت سمی، 2 سویه 1054utmc و 1166utmc دارای فعالیت آنتی‌اکسیدانی مشابهی نسبت به bha و سمیتی کمتر از آن را نشان دادند. همچنین این عصاره‌ها فعالیت آنتی‌اکسیدانی بالاتری نسبت به اسید آسکوربیک داشتند، بدین ترتیب امید دستیابی به ترکیبات آنتی‌اکسیدان موثر و فاقد اثرات سمی در میان اکتینومایست‌های بومی ایران وجود دارد. این ترکیبات به طور قابل توجهی می تواننند قابل رقابت با آنتی‌اکسیدان‌های مصنوعی نظیر bha در صنایع غذایی و دارویی ‌باشند.